Hành Tây là một loại gia vị phổ biến trong ẩm thực gia đình Việt Nam, là nguyên liệu quen thuộc trong nhiều món ăn. Tuy nhiên, bạn đã thực sự hiểu rõ về các lợi ích cũng như cách trồng hành tây chưa? Hãy đồng hành cùng Nuoitrong.com để tìm hiểu chi tiết ngay trong bài viết dưới đây nhé!
Đặc điểm, nguồn gốc Hành Tây
Hành Tây có tên khoa học là Allium cepa L., là một loại rau được sử dụng cả phần lá và củ, đồng thời có khả năng chịu lạnh dưới 10°C. Cây có nguồn gốc từ Trung Á, xuất hiện tại vùng cổ Ba Tư và trở thành một loại cây trồng và thực phẩm từ thời kỳ Thượng cổ. Loại cây này sau đó được Tây Ban Nha truyền bá qua Châu Âu và lan rộng đến Việt Nam.
Hành Tây thuộc loại cây thân thảo, có hệ rễ chùm và thường phát triển kém. Cây thường được trồng quanh năm, thích hợp với đất mùn mỡ, tơi xốp và độ ẩm cao để phát triển tốt do rễ dễ khô héo khi nhổ lên. Thân hành tây phình to thành hình củ, có thể là hình tròn đều hoặc hơi dẹp. Bên trong củ chứa các lớp bẹ màu trắng xanh. Hành tây thường có ba màu cơ bản là vàng, tím và trắng.
Để nhận biết Hành Tây, bạn có thể dựa vào kích thước của củ, tương đương với một bóng đèn nhỏ, hình tròn và màu trắng ở phần gốc. Hành tây có kích thước lớn hơn hành lá và có hương vị nồng hơn. Lá hành tây có màu xanh, hình trụ dài rỗng ở giữa ruột, có màu xanh, được phủ một lớp sáp và có phần đỉnh nhọn. Hoa của hành tây thường có màu trắng xám, đôi khi có phớt tím hoặc màu hồng. Hạt hành tây có hình đa giác, màu đen gạch và khá nhỏ.
Đặc điểm hình thái của cây Hành Tây
Cách trồng Hành Tây chi tiết
Bạn cần chú ý cả quá trình trồng Hành Tây nhằm giúp đạt năng suất như mong đợi nhé:
2.1 Thời vụ trồng
Hành Tây thường được trồng ở khu vực Đồng bằng sông Hồng, thời vụ gieo hạt thường diễn ra vào cuối tháng 8 và đầu tháng 9, trong thời điểm lý tưởng để trồng là từ 10 đến 15/10 hàng năm. Ngoài ra, bạn cũng có thể gieo hạt sớm vào tháng 7 nhưng cần lưu ý rằng trong giai đoạn này trồng hành tây có thể không đảm bảo năng suất cao.
Ở các tỉnh từ Phú Yên về phía Đông Nam Bộ, trồng hành tây thường được thực hiện vào mùa khô. Thời điểm lý tưởng để trồng hành tây tại Đà Lạt – Lâm Đồng là từ tháng 10 đến tháng 12.
2.2 Cách ươm giống
Để đạt hiệu suất ươm cây giống Hành Tây một cách hiệu quả, bạn cần ưu tiên sử dụng loại đất tơi xốp, đồng thời kết hợp với đất cát pha và thịt nhẹ và có khả năng thoát nước tốt. Đất cần được làm nhỏ và lên luống với mỗi luống có chiều rộng từ 90-100cm. Ngoài ra, bề mặt luống cần được làm phẳng và đất nhỏ mịn.
Bên cạnh đó, bạn nên sử dụng phân chuồng hoai mục kết hợp với phân lân và tro bếp, trộn đều và rải lên bề mặt luống với độ dày khoảng 5-7cm để đảm bảo rằng đất ươm hạt giống hành tây có thể cung cấp đầy đủ dưỡng chất và duy trì độ ẩm hợp lý để nảy mầm với tỉ lệ cao.
Hạt giống sau khi được chọn nên được ngâm trong nước ấm và ủ cho đến khi nảy mầm, sau đó trộn chúng với đất bột theo tỉ lệ 1:200 để gieo đều lên mặt luống đã chuẩn bị trước đó. Mật độ gieo cần được duy trì khoảng 1.5-2g hạt giống/m2 đất trồng.
Sau khi hạt giống được gieo xuống luống ươm, bạn cần phủ kín bằng một lớp đất nhỏ mịn, sau đó thêm một lớp rơm mỏng để giữ ẩm cho mặt luống và đồng thời hạn chế tình trạng hạt bị xô nếu tưới nước hoặc khi trời mưa.
Trong quá trình ươm giống Hành Tây, trong 3 ngày đầu tiên sau khi gieo, bạn cần chú ý tưới nước đều đặn 1-2 lần/ngày. Sau khoảng 5-6 ngày hãy lấy đi lớp rơm ở phía trên, sau đó sử dụng trấu trộn cùng đất bột để phủ kín chân cây đã nảy mầm. Đồng thời tiếp tục chăm sóc cho đến khi cây con trở nên cứng cáp.
Quá trình ươm giống hạt giống hành tây sẽ mất khoảng 30-35 ngày cho đến khi cây con có từ 2-3 lá thật, cây cứng đanh và mập mạp, lúc này có thể tiến hành trồng lên luống.
Hạt giống sau khi được chọn bạn cần ngâm trong nước ấm và ủ cho đến khi nảy mầm
2.3 Chuẩn bị đất trồng
Để đảm bảo quá trình trồng Hành Tây diễn ra thuận lợi, bạn cần tiến hành làm đất cẩn thận và theo đúng các yếu tố sau:
– Loại đất trồng nên là đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, có khả năng thấm nước tốt, đặc biệt là ở khu vực được chủ động trong vấn đề tưới tiêu. Đồng thời, cần tránh xa nguồn nước thải, xa đường quốc lộ và các khu công nghiệp.
– Đất trồng hành tây nên được sử dụng trong hệ thống luân canh với lúa nước để hạn chế sâu bệnh.
– Ưu tiên sử dụng đất thịt nhẹ, đảm bảo độ pH trong khoảng từ 5.5 – 6.0, và mùn tổng số khoảng 1.2 – 1.5%.
– Đất cần được làm nhỏ, tơi xốp, loại bỏ hoàn toàn cỏ dại và sử dụng các loại thuốc phòng trừ sâu bệnh từ khâu làm đất.
– Trong quá trình làm đất, bạn cần bón lót đầy đủ để có đất trồng đạt tiêu chuẩn, giúp cây phát triển khỏe mạnh nhất.
2.4 Lên luống trồng
Trồng Hành Tây cần một loại lưới trồng có chiều rộng từ 90 đến 100cm và chiều cao khoảng 25 đến 30cm. Đối với độ rộng cụ thể của các rãnh sẽ phụ thuộc chủ yếu vào độ dày của tầng canh tác để đảm bảo sự cân đối tối ưu.
2.5 Mật độ trồng
Về mật độ trồng, mỗi cây cần được trồng với khoảng không gian đủ để phát triển mạnh mẽ và đạt hiệu suất tối đa. Hơn nữa, tùy thuộc vào hướng của khu đất, bạn nên quy hoạch cùng hướng với ánh sáng mặt trời nhằm đảm bảo mọi hàng và luống đều nhận được lượng ánh sáng đồng đều.
Mật độ trồng Hành Tây cần được kiểm soát sao cho mỗi cây có khoảng cách từ 13 đến 137 cm và khoảng cách giữa các hàng là từ 20 đến 25 cm, đây được xem là sự phân bố hợp lý nhất. Hơn nữa, Hành Tây là loại cây ưa sáng nên cần mật độ trồng phải cân đối với cường độ ánh sáng. Trong trường hợp ánh sáng mạnh, bạn có thể trồng cây nhiều hơn.
Bạn cần giữ mật độ trồng phù hợp nhằm đảm bảo cây có đủ không gian để phát triển
2.6 Tiến hành trồng cây Hành Tây
Quá trình ươm mầm Hành Tây đến khi cây con đạt từ 25-30 ngày với khoảng 2-3 lá thật là thời điểm cần thực hiện việc nhổ để chuẩn bị trồng lên luống.
Trong quá trình này, trồng quá sớm có thể giúp hệ thống rễ của cây phát triển sớm, tuy nhiên cũng mang theo nhược điểm là cần tăng nhu cầu nước và làm cho quản lý và bảo quản lâu dài trở nên khó khăn. Ngoài ra, bạn cần loại bỏ những cây con đã hình thành củ hoặc những cây chỉ có một lá nón bởi chúng không thể phát triển và cho củ như yêu cầu.
Khi trồng Hành Tây bạn nên trồng nông, tức là quá trình lấp đất để phủ kín rễ không quá 1cm. Từ đó sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển của cây. Ngoài ra, khi sử dụng que chọc lỗ, bạn cần đặt nhẹ cây xuống và phủ kín rễ nhằm đảm bảo cây có điều kiện tốt nhất để phát triển.
Sau khi cây con đạt từ 25-30 ngày với khoảng 2-3 lá thật, lúc này bạn có thể nhổ và trồng lên luống
Cách chăm sóc Hành Tây đúng kĩ thuật
Chăm sóc cây Hành Tây là một quá trình phức tạp đòi hỏi sự quan tâm và tuân thủ đầy đủ các bước để đảm bảo sự phát triển mạnh mẽ và đạt được chất lượng cao. Sau khi trồng, bạn nên thực hiện xới vun đất đều đặn khoảng 2-3 lần, tuỳ thuộc vào đặc tính của đất. Trong khoảng 10-15 ngày đầu, bạn nên xới sâu và rộng trên mặt lưới trồng nhằm đảm bảo hệ thống rễ phát triển khỏe mạnh.
Đối với việc giữ độ ẩm, tưới nước cần được thực hiện mỗi ngày cho đến khi cây hồi xanh. Trong giai đoạn đầu, bạn nên sử dụng thùng o doa giúp kiểm soát việc tưới nước và hỗ trợ sự phục hồi của cây. Sau khi trồng được 30 ngày, bạn nên tưới nước trên rãnh với tần suất từ 7-10 lần/ngày để đảm bảo cung cấp đủ nước cho cây.
Bên cạnh đó, đối với đất đã ngấm nước đều, bạn cần chú ý tới việc tưới tiêu để đảm bảo thoát nước kịp thời và tránh tình trạng ngập úng làm ảnh hưởng đến sức khỏe của cây. Khoảng 1 tháng trước khi thu hoạch, bạn cần ngừng tưới nước để giúp đạt độ khô cạn cần thiết, làm tăng chất lượng của củ hành tây và hỗ trợ quá trình chuẩn bị cho vụ thu hoạch lớn nhất.
Chăm sóc Hành Tây khá phức tạp và bạn cần đảm bảo thực hiện đúng theo các kĩ thuật
Kĩ thuật bón phân khi trồng Hành Tây
Quá trình bón phân đóng vai trò quan trọng trong việc chăm sóc Hành Tây và cần được điều chỉnh theo từng loại cây cụ thể. Đối với việc trồng 1 sào hành tây, lượng phân bón cần tuân theo các bước sau:
– Bón Lót: Bạn sẽ sử dụng toàn bộ phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ Organic. Hơn nữa, bạn cần đợi từ 5 – 7 ngày sau khi bón lót mới có thể tiến hành trồng hành tây.
– Bón Thúc: Lượng phân còn lại được sử dụng để bón thúc được chia đều cho 3 đợt để cung cấp thêm dưỡng chất cần thiết cho cây. Ngoài ra, phân khi bón thúc cần được pha loãng với nước để cây dễ hấp thụ, từ đó phát triển mạnh mẽ hơn.
+ Bón thúc lần 1: Sau 15 – 20 ngày trồng, sử dụng NPK Hà Lan 15-15-15 +TE với lượng 20-30kg/1000m2/lần.
+ Bón thúc lần 2: Sau 30 – 40 ngày trồng, sử dụng NPK Hà Lan 15-15-15 +TE với lượng 20-30kg/1000m2/lần.
+ Bón thúc lần 3: Sau 45 – 60 ngày trồng, sử dụng NPK Hà Lan 15-15-15 +TE với lượng 20-30kg/1000m2/lần.
Ngoài ra, bạn cần sử dụng thêm phân NPK từ 20 – 25kg/sào trước khi trồng từ 2-3 ngày. Từ đó sẽ giúp hỗ trợ cây Hành Tây có điều kiện tốt nhất để sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh.
Bạn cần thực hiện bón lót và bón thúc đúng cách tùy theo từng giai đoạn phát triển của cây
Phòng ngừa sâu bệnh hại cho cây Hành Tây
Phòng trừ sâu bệnh là một yêu cầu không thể thiếu khi trồng bất kỳ loại cây nào. Khi trồng Hành Tây, bạn cần kiểm tra đồng ruộng thường xuyên để đánh giá tình trạng phát triển, từ đó dễ dàng phát hiện các biểu hiện bất thường do sâu bệnh hại để có biện pháp xử lý kịp thời.
Hành Tây ít bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh hại nhưng những vấn đề thường gặp nhất là cháy lá, bệnh sương mai và bệnh thối củ. Do đó, bạn cần áp dụng biện pháp phòng trừ như việc bón phân phối hợp NPK, duy trì vệ sinh đồng ruộng, bón phân đúng giai đoạn và tưới tiêu hợp lý. Chỉ khi tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng, bạn mới cần sử dụng thuốc hóa học.
– Bệnh sương mai: Thường xuất hiện khi nhiệt độ giảm xuống dưới 20 độ C hoặc độ ẩm không khí cao trên 90%.
– Bệnh thối củ: Xuất hiện do vi khuẩn hoặc nấm Botrytis gây hại từ khi cây bắt đầu hình thành củ cho đến khi thu hoạch và bảo quản.
Hành Tây ít bị sâu bệnh, tuy nhiên vẫn có khi mắc phải cháy lá, bệnh sương mai và bệnh thối củ
Công dụng của Hành Tây
Là một thực phẩm giàu chất dinh dưỡng, Hành Tây đem lại nhiều lợi ích quan trọng cho sức khỏe. Cụ thể như sau:
6.1 Giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư
Quercetin và fisetin là hai loại flavonoid có trong hành tây đều thuộc nhóm chất chống oxy hóa và có khả năng ức chế sự phát triển của khối u. Hơn nữa, chế độ ăn giàu quercetin có khả năng giảm nguy cơ phát triển ung thư phổi.
Hơn nữa, Hành Tây còn chứa hợp chất lưu huỳnh đã được chứng minh có tác dụng làm giảm sự phát triển của khối u. Các nghiên cứu trên ống nghiệm đã chỉ ra rằng hợp chất này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của ung thư buồng trứng mà còn làm chậm sự lây lan của ung thư phổi.
6.2 Tăng cường sức khỏe tim mạch
Hành Tây mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe tim mạch do chứa nhiều chất chống oxy hóa và các hợp chất kháng viêm.
Đặc biệt, chúng được biết đến vì khả năng giảm triglyceride và mức cholesterol, từ đó giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Ngoài ra, việc tiêu thụ hành tây có thể hỗ trợ giảm huyết áp cao và bảo vệ cơ thể chống lại sự hình thành cục máu đông, tạo nên một ảnh hưởng tích cực đối với sự khỏe mạnh toàn diện của hệ tim mạch.
6.3 Tốt cho xương khớp
Loãng xương là một vấn đề sức khỏe phổ biến, đặc biệt là đối với phụ nữ ở giai đoạn mãn kinh. Do đó bạn cần tuân thủ một chế độ ăn uống lành mạnh để phòng ngừa tình trạng này.
Các nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng hành tây không chỉ giúp bảo vệ xương khỏi sự thoái hóa mà còn có thể góp phần tăng khối lượng xương.
Kết quả của một nghiên cứu lớn trên phụ nữ trên 50 tuổi đã chỉ ra mối liên quan giữa việc tiêu thụ hành tây thường xuyên và tăng mật độ xương. Những nghiên cứu chi tiết hơn đã mô tả rằng việc bao gồm hành tây trong chế độ ăn hàng ngày cùng với một số loại trái cây, thảo mộc và rau quả khác có thể giảm mất xương ở phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh.
Bổ sung Hành Tây vào chế độ ăn hàng ngày sẽ giúp tăng cường sức khỏe xương khớp
6.4 Giúp điều hòa lượng đường huyết
Thêm Hành Tây vào chế độ ăn có thể đóng góp đáng kể vào việc kiểm soát lượng đường trong máu, đặc biệt là đối với những người mắc bệnh tiểu đường hoặc có nguy cơ tiểu đường.
Các nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh rằng Hành Tây chứa một hợp chất hóa học có khả năng chống lại bệnh tiểu đường và đồng thời kích thích sản xuất insulin. Do đó, tiêu thụ hành tây có thể giúp duy trì kiểm soát chặt chẽ đường huyết, đặc biệt là đối với những người mắc bệnh tiểu đường hoặc có tiền sử về bệnh này. Các nghiên cứu trên bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường loại 2 đã chỉ ra rằng việc ăn 100 gram hành sống mỗi ngày giúp giảm đáng kể lượng đường huyết.
Ngoài ra, nghiên cứu trên chuột mắc bệnh đái tháo đường cũng chỉ ra rằng việc chúng tiêu thụ thức ăn có chứa 5% chiết xuất hành tây trong 28 ngày giảm lượng đường huyết khi đói và giảm mỡ trên cơ thể. Ngoài ra, các hợp chất như quercetin và lưu huỳnh có trong hành tây có khả năng chống lại tình trạng đái tháo đường và tương tác tích cực với nhiều cơ quan bao gồm ruột non, tuyến tụy, cơ xương, mô mỡ và gan nhằm kiểm soát hiệu quả lượng đường trong máu toàn cơ thể.
6.5 Tốt cho hệ tiêu hóa
Hành Tây là một nguồn dồi dào chất xơ và prebiotic, là những yếu tố quan trọng cho sức khỏe của đường ruột.
Prebiotics là nhóm chất xơ khó tiêu hóa được vi khuẩn có lợi trong đường ruột chuyển hóa, bao gồm acetate, propionat và butyrate. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức khỏe của đường ruột, thúc đẩy khả năng miễn dịch, giảm viêm nhiễm và cải thiện chức năng tiêu hóa.
6.6 Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Hành Tây chứa các hợp chất cụ thể như quercetin và hợp chất lưu huỳnh hữu cơ có khả năng kích thích sản xuất insulin, từ đó giúp chống lại bệnh tiểu đường. Ngoài ra, ăn Hành Tây cũng có thể hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu, tốt cho những người đang mắc bệnh tiểu đường.
Ăn Hành Tây rất tốt cho những người mắc bệnh tiểu đường
6.7 Giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Hành Tây là một nguồn cung cấp flavonoid chống oxy hóa dồi dào, đặc biệt quan trọng cho sức khỏe tổng thể và sức khỏe hệ thần kinh. Hơn nữa, duy trì chế độ ăn uống giàu flavonoid có thể giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, một loại thoái hóa thần kinh phổ biến ở người già.
6.8 Chống nhiễm khuẩn
Hành Tây có khả năng chống lại các bệnh nhiễm khuẩn nguy hiểm do vi khuẩn gây ra, bao gồm E. coli, trực khuẩn mủ xanh, tụ cầu vàng cũng như Bacillus cereus – một trong những tác nhân hàng đầu gây ngộ độc thực phẩm.
Ngoài ra, các chiết xuất từ hành tây đã được chứng minh có tác dụng ức chế sự phát triển của một số chủng vi khuẩn, như Vibrio cholerae (vi khuẩn gây bệnh tả) và H. pylori (một loại vi khuẩn liên quan đến loét dạ dày và một số bệnh ung thư đường tiêu hóa).
Tác hại khi ăn quá nhiều Hành Tây
Mặc dù Hành Tây mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng không nên sử dụng quá mức. Bởi khi tiêu thụ lượng lớn Hành Tây có thể gây ra các vấn đề như:
– Mùi hơi thở không dễ chịu hoặc mùi cơ thể.
– Các vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa bao gồm ợ nóng, cảm giác đầy hơi và không thoải mái ở vùng bụng hoặc buồn nôn và nôn.
– Ngoài ra Hành Tây có thể gây dị ứng, biểu hiện qua các triệu chứng như ngứa, chảy nước mắt và nổi mẩn đỏ.
– Hành Tây cũng có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu, đặc biệt là ở những người đang sử dụng thuốc điều trị tiểu đường.
Đối tượng không nên ăn Hành Tây
Nếu bạn đang gặp vấn đề về mùi cơ thể thì nên tránh tiêu thụ lượng lớn hành tây bởi các hợp chất lưu huỳnh có trong hành tây có thể làm tăng độ khó chịu của mùi cơ thể.
Ngoài ra, người có vấn đề về đường tiêu hóa hoặc mắc hội chứng ruột kích thích cũng nên giảm lượng hành tây trong chế độ ăn hàng ngày. Với hương vị cay như tỏi, ăn nhiều hành tây có thể gây ra các vấn đề như ợ chua, kích thích đường ruột, tăng khả năng tạo khí, gây ra cảm giác đau bụng và đầy hơi.
Lời kết
Hiện nay, lựa chọn trồng Hành Tây ngày càng được ưa chuộng của người nông dân, giúp gia tăng hiệu suất và thu nhập cho các hộ gia đình. Do đó, nắm vững kỹ thuật trồng và phương pháp chăm sóc Hành Tây không chỉ tối ưu hóa quy trình canh tác mà còn đảm bảo năng suất cao, mang lại nguồn thu nhập ổn định!
