Cây Chùm Ngây không chỉ là một loại dược liệu quý giá mang nhiều lợi ích cho sức khỏe mà còn là loại rau giàu dinh dưỡng giúp cung cấp nhiều dưỡng chất hữu ích cho cơ thể. Vậy thì sau đây Nuoitrong.com sẽ hướng dẫn chi tiết về cách trồng cũng như chăm sóc cây Chùm Ngây ngay tại nhà, cùng theo dõi nhé!
Đặc điểm, nguồn gốc cây Chùm Ngây
Cây Chùm Ngây được biết với tên khoa học là Moringa oleifera, là một loại cây thảo dược tự nhiên. Cây có chiều cao trung bình từ 7-10 mét, là loại cây thân gỗ có đặc điểm đặc trưng là có nhiều cành lá và nhánh cây. Vỏ cây chùm ngây có màu xám đặc trưng, trong khi lá cây mọc thành cụm, có màu xanh trắng, thân lá hơi tròn và không có lông.
Cây Chùm Ngây bắt đầu nở hoa vào tháng 12 và kéo dài đến hết tháng 1 của năm tiếp theo. Hoa của cây thường có 5 cánh, nở rộ và có màu trắng, tạo nên một hình ảnh tinh tế và thu hút. Loài cây này phổ biến và được trồng rải rác trên khắp Việt Nam, đặc biệt là ở các tỉnh miền núi phía Bắc.
Cây chùm ngây không chỉ được sử dụng để làm thực phẩm mà còn có giá trị y học. Người dân thường xuyên hái nhặt lá của cây để sử dụng trong bữa ăn hằng ngày hoặc chế biến thành thuốc chữa bệnh.
Đặc điểm hình thái của cây Chùm Ngây
Cách trồng cây Chùm Ngây chi tiết
Bạn cần phải chú ý, cẩn thận cả trong quá trình chuẩn bị đến khi tiến hành trồng cây, nhằm đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi nhất để phát triển cho cây.
2.1 Chuẩn bị trước khi trồng
– Dụng cụ: Bạn có thể sử dụng các vật dụng phổ biến trong gia đình như thùng xốp, khay, chậu hoặc túi nilon, cùng với xẻng xúc để thực hiện trồng cây chùm ngây ngay tại nhà. Đối với khay và chậu thì cần đảm bảo có lỗ thoát nước ở dưới đáy để duy trì cân bằng dưỡng chất.
– Giống cây: Lựa chọn giống cây có thể thực hiện thông qua việc sử dụng hạt giống hoặc cành, củ. Bạn có thể tìm kiếm chúng tại các cửa hàng nông sản để mua hạt giống và các vật liệu cần thiết.
– Đất trồng: Cây Chùm Ngây thích ứng tốt với nhiều loại đất khác nhau mà không đòi hỏi sự chọn lọc nghiêm ngặt. Tuy nhiên, để tạo điều kiện trồng tốt nhất, bạn nên sử dụng đất mùn giàu dinh dưỡng hoặc đất thường kết hợp với phân trùn và xơ dừa phân động vật ăn cỏ nhằm nâng cao chất lượng đất.
Bạn cần chuẩn bị dụng cụ, giống cây, đất trồng cẩn thận trước khi tiến hành trồng cây
2.2 Trồng cây Chùm Ngây bằng hạt
Trước hết, bạn cần trộn đất trồng theo tỷ lệ cụ thể, gồm 2/3 cát và 1/3 phân hữu cơ. Sau đó, hạt chùm ngây sẽ được ngâm trong nước theo quy trình 2 lần sôi và 3 lần lạnh trong 12 giờ.
Sau khi hạt chùm ngây đã ngâm nước, bạn hãy đặt chúng vào tấm vải được bọc kín và có khả năng thoát nước. Túi vải này sau đó được đặt ở một nơi tối, ấm để kích thích nảy mầm. Hàng ngày, bạn cần đảm bảo tưới nước để duy trì độ ẩm ổn định. Sau vài ba ngày, hạt chùm ngây sẽ nảy mầm và sẵn sàng để trồng trong bao đất.
Tiếp sau đó, bạn hãy sử dụng ngón tay để đặt hạt chùm ngây vào giữa bao đất với độ sâu khoảng 2 đốt ngón tay. Sau đó, phủ đất lại và tưới nước để giữ ẩm. Đồng thời bảo đảm rằng bao đất được đặt ở một nơi khô ráo và thoáng mát.
Trong khoảng từ 4 đến 7 ngày, cây sẽ bắt đầu nảy mầm. Tiếp theo, bạn cần duy trì việc tưới nước hàng ngày và đặt que tre cao 5 tấc bên cạnh cây Chùm Ngây đã mọc để cố định cây. Sau khoảng 45 đến 50 ngày, cây sẽ đạt chiều cao từ 10-20cm và lúc này, bạn có thể chuyển chúng vào chậu để tiếp tục quá trình phát triển.
Phương pháp trồng cây Chùm Ngây bằng hạt được sử dụng rất phổ biến
2.3 Trồng cây Chùm Ngây bằng cành
Kỹ thuật trồng cây Chùm Ngây bằng cành được thực hiện thông qua phương pháp giâm cành. Đầu tiên, bạn hãy cắt những cành non của cây đã phát triển với đường kính dao từ 3 đến 5cm, mỗi cành có chiều dài từ 0,5 đến 1m.
Sau đó, hãy chôn sâu cành vào đất khoảng 10cm ở phần gốc và lèn chặt đất xung quanh gốc để đảm bảo sự vững chắc, đồng thời để phần ngọn cây hướng lên trên. Hơn nữa, bạn cần tưới nước một cách vừa phải để duy trì độ ẩm. Khoảng 20 ngày sau, cành mới sẽ bắt đầu phát triển rễ.
Khi cây Chùm Ngây đã đạt độ tuổi từ 6 tháng trở lên, rễ củ đã phát triển đầy đủ. Khi đó bạn có thể sử dụng các phần này để đặt trong cát ẩm với độ ẩm vừa phải. Sau khoảng 0,5 đến 1 tháng, phần rễ củ này sẽ đủ mạnh để tạo ra một cây chùm ngây mới.
Bạn có thể sử dụng cành và thực hiện phương pháp giâm cành để trồng cây Chùm Ngây
Cách chăm sóc cây Chùm Ngây đúng kĩ thuật
Trong giai đoạn cây còn non nên tránh cho gia súc, gia cầm hay động vật đến gần cây Chùm Ngây để tránh gãy cành và gây tổn thương. Hơn nữa, bạn cũng cần chú ý tưới nước nhưng cần tránh tưới quá nhiều để tránh ngập úng rễ của cây. Ngoài ra, trong vòng hai tuần sau khi trồng, bạn nên bón thêm một lượng nhỏ phân hữu cơ để kích thích sự phát triển của cây. Tiếp theo cứ mỗi tháng, bạn cần tiếp tục bón lót một lần.
Bên cạnh đó, để duy trì sức khỏe của cây, bạn cần phải thường xuyên nhổ cỏ dại, làm tơi đất trồng và vun xới để cung cấp dưỡng chất cho cây. Từ đó sẽ giúp cây phát triển mạnh mẽ, đồng thời kích thích sự phát triển của lá và hoa. Chỉ sau khoảng 3-4 tháng, cây đã sẵn sàng để thu hoạch lá, có thể sử dụng làm rau ăn hoặc để bào chế thành dược liệu.
Khi cây đạt chiều cao từ 60 cm trở lên, bạn hãy cắt ngọn và tỉa bớt cành lá thừa để thúc đẩy sự phát triển của cây. Sau khoảng 6 tháng, cây chùm ngây sẽ đạt đến chiều cao khoảng 2 mét và đây là thời điểm chính để bắt đầu thu hoạch.
Bạn cần chú ý tới các yếu tố tưới nước, bón phân, cắt tỉa, xới đất,… khi chăm sóc cây Chùm Ngây
Thu hoạch và bảo quản Chùm Ngây
Thu hoạch lá chùm ngây bắt đầu khi cây đạt 3 tháng tuổi với chiều cao khoảng 60cm. Trong thời gian này, bạn cần cắt ngọn và tỉa cành mỗi tháng để thúc đẩy sự đâm chồi của cây. Đồng thời bạn cũng nên chú ý chăm sóc và bón phân đều đặn. Sau 6 tháng, khi cây đạt đến chiều cao khoảng 2 mét là bắt đầu quá trình thu hoạch chính. Mỗi cây có thể cung cấp trung bình 600g lá tươi mỗi tháng. Thời gian thu hoạch lá kéo dài từ 3 đến 5 năm kể từ khi trồng.
Khi cây đạt 5 năm tuổi, bạn có thể thu hoạch củ với mỗi cây mang lại từ 3 đến 10kg củ lớn, có giá trị cao làm dược liệu. Quả già của cây chùm ngây cũng có thể được sử dụng, có thể phơi khô để làm giống hoặc rang để ăn như lạc, mang lại giá trị dinh dưỡng đặc biệt. Do chùm ngây có hạt chứa dầu, nên bạn cần thực hiện bảo quản hạt một cách cẩn thận để đảm bảo khả năng nảy mầm của chúng.
Khi loại bỏ các tạp chất không mong muốn trong hạt như hạt lép, hạt nhỏ, hạt sâu, bạn nên thực hiện ở nhiệt độ khoảng 10°C. Sử dụng hạt để gieo trong năm sẽ giữ cho khả năng nảy mầm của chúng cao hơn 75%, trong khi để sang năm sau, khả năng này giảm xuống chỉ khoảng 20-30%.
Bạn có thể thu hoạch cây Chùm Ngây sau khoảng từ 3 tháng trồng
Công dụng của Chùm Ngây
Dựa vào giá trị dinh dưỡng có trong cây Chùm Ngây, nghiên cứu của các nhà khoa học đã chỉ ra nhiều lợi ích tuyệt vời của loài cây này, cụ thể:
5.1 Giảm nguy cơ mắc ung thư
Lá Chùm Ngây chứa nhiều kẽm, vitamin C, chất chống oxy hóa và các hoạt chất khác, có khả năng chống lại một số chất gây ung thư và gốc tự do. Một nghiên cứu được đăng trên Tạp chí Thực phẩm và Chất độc hóa học vào năm 2011 bởi Sreelatha và đồng nghiệp chỉ ra rằng chiết xuất từ lá chùm ngây chứa niazimicin, một hợp chất có khả năng ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư.
Ăn Chùm Ngây có khả năng giảm nguy cơ mắc một số loại bệnh ung thư
5.2 Tốt cho hệ miễn dịch
Năm 2012, Yu Yang và đồng nghiệp đã phân tích trong một nghiên cứu và chỉ ra rằng các hoạt động tế bào miễn dịch có thể được cải thiện thông qua sự tương tác với các chất chống oxy hóa, kẽm và vitamin C có trong lá chùm ngây. Do đó, hệ miễn dịch thực hiện nhiệm vụ bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn, virus và các gốc tự do một cách hiệu quả hơn.
5.3 Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch
Sử dụng chùm ngây đều đặn và đúng cách có thể hỗ trợ duy trì sức khỏe tim mạch. Hơn nữa, với hàm lượng cao chất chống oxy hóa trong lá chùm ngây đã được chứng minh giảm cholesterol, từ đó giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
5.4 Tốt cho gan
Ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo có thể gây tổn thương cho lá gan. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu công bố vào năm 2012 bởi Das N, Sikder K và đồng nghiệp, silymarin có trong lá chùm ngây đã được chứng minh có tác dụng tăng chức năng men gan và bảo vệ gan khỏi những tổn thương này.
5.5 Giúp giảm lượng đường trong máu
Chùm Ngây được biết đến là một thảo dược có lợi cho bệnh nhân đái tháo đường. Đó là bởi các hợp chất thực vật isothiocyanates trong lá chùm ngây giúp giảm lượng đường huyết, cũng như giảm lượng protein và đường trong nước tiểu. Thông tin này đã được đề cập trong nghiên cứu của Gupta R và đồng nghiệp, được công bố trên Tạp chí Đái tháo đường (Ấn Độ) vào năm 2002.
Ăn lá Chùm Ngây giúp giảm lượng đường huyết, rất tốt cho bệnh nhân đái tháo đường
5.6 Giảm nguy cơ thiếu máu
Rau Chùm Ngây là một phần của chế độ dinh dưỡng cho những người thiếu máu do thiếu sắt. Bởi lượng sắt trong lá chùm ngây cao hơn đáng kể so với thịt bò và các nguồn thịt động vật khác. Cụ thể, trong 100g bột lá chùm ngây khô chứa đến 28mg sắt.
5.7 Giúp làm đẹp
Bên cạnh những ứng dụng chữa bệnh, Chùm Ngây còn là một trợ thủ hiệu quả giúp chăm sóc làn da của phụ nữ. Dầu chiết xuất từ hạt chùm ngây chứa hormone xitokinin, giúp duy trì làn da khỏe mạnh và săn chắc.
Ngoài ra, sự kết hợp của chất chống oxy hóa và vitamin C trong chùm ngây cũng đóng vai trò quan trọng giúp bảo vệ làn da và làm chậm quá trình lão hóa.
Cách sử dụng Chùm Ngây
Mặc dù cây Chùm Ngây mang lại nhiều lợi ích chữa bệnh nhưng không phải ai cũng nên sử dụng, hơn nữa sử dụng càng nhiều không đồng nghĩa với hiệu quả tốt hơn.
Theo khuyến cáo của các chuyên gia, liều lượng an toàn khi sử dụng chùm ngây là khoảng 6g/ngày trong vòng 3 tuần. Tuy nhiên, đối với từng người, liều lượng có thể thay đổi dựa trên độ tuổi và tình trạng sức khỏe cá nhân. Vì vậy, để đảm bảo an toàn, bạn nên thảo luận và tư vấn ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng nhằm xác định liều dùng phù hợp.
Chùm ngây có thể được chế biến theo nhiều cách khác nhau:
– Lá cây: Lá có hương vị gần giống rau ngót, có thể sử dụng như một loại rau trong bữa ăn hàng ngày. Ngoài ra, lá cũng có thể được ăn sống hoặc làm thành sinh tố rất dễ uống. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể làm bột chùm ngây bằng cách phơi khô và nghiền nát, sau đó sử dụng bột này để pha nước uống hoặc để nấu cháo, bột.
– Hoa chùm ngây: Hoa có thể được phơi khô và sử dụng như trà hoặc chè.
– Quả chùm ngây: Quả có thể được chế biến thành các món ăn như nấu canh, ninh xương hoặc xào với thịt, mang lại sự đa dạng khi sử dụng.
Lá Chùm Ngây có rất nhiều lợi ích, tuy nhiên không phải ai cũng nên sử dụng
Một số chú ý khi sử dụng Chùm Ngây
Phụ nữ mang thai không nên ăn chùm ngây, bởi chất trong loại cây này có thể gây co cơ trơn tử cung và tăng nguy cơ sảy thai, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của thai kỳ. Do đó cần kiêng chùm ngây trong giai đoạn này để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.
Mặc dù cây chùm ngây được biết đến với nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng thông tin coi chúng như một loại thần dược cũng chưa chắn chính xác. Hiệu quả và tác dụng của chùm ngây chưa được kiểm chứng rõ ràng, do đó khi sử dụng bạn cần phải cẩn thận.
Ngoài ra, chùm ngây có chứa nhiều dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin C và canxi. Nếu bổ sung quá mức có thể dẫn đến dư thừa canxi, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Hơn nữa, chùm ngây có khả năng gây mất ngủ, do đó, bạn cần tránh ăn vào buổi tối.
Lời kết
Trên đây là toàn bộ hướng dẫn trồng cây Chùm Ngây mà chúng tôi muốn chia sẻ với bạn. Hy vọng thông qua bài viết này, bạn sẽ có kiến thức về cách trồng và chăm sóc cây chùm ngây để đạt được năng suất cao. Hãy thường xuyên ghé thăm Nuoitrong.com để cập nhật thêm những thông tin hữu ích nhé!
