Củ Dền là một loại rau củ chứa nhiều chất dinh dưỡng rất có lợi cho sức khỏe. Hiện nay, trồng loại củ này giúp mang lại hiệu quả kinh tế cao do nhu cầu tiêu thụ loại củ này đang ngày càng tăng. Mặc dù có nhiều phương pháp trồng củ dền nhưng phương pháp gieo hạt phổ biến và được ưa chuộng nhất. Hãy cùng Nuoitrong.com khám phá chi tiết về cách trồng củ dền ngay trong bài viết dưới đây!
Đặc điểm, nguồn gốc Củ Dền
Củ Dền được biết đến với tên gọi tiếng Anh là Beetroot, là một loại củ cải ngọt thường được gọi là củ dền đỏ. Hơn nữa, chúng hay được trồng rộng rãi tại các khu vực như Anh Quốc, Trung Mỹ và Bắc Mỹ.
Khác với củ cải đường (Sugar beet) – một loại củ cải có kích thước lớn hơn, màu trắng và được chuyên dùng để chiết lấy đường, Củ Dền có những đặc điểm riêng.
Củ Dền thường có kích thước nhỏ hơn, có màu sắc đa dạng bao gồm đỏ thẫm và tím than, đồng thời được bao phủ bởi lớp vỏ đen mịn màng. Khi cắt ngang, bên trong củ rất độc đáo với nhiều vòng tròn có màu sắc từ đậm đến nhạt.
Màu đỏ trong củ dền là bởi những hợp chất tự nhiên như betaxanthins (bao gồm các sắc tố màu vàng đến da cam) và betacyanin (bao gồm các sắc tố từ đỏ đến tím), đều là những chất hóa học được tạo ra từ tính chất hóa học tự nhiên của thực vật.
Đặc điểm hình thái của Củ Dền
Điều kiện tốt để trồng Củ Dền
Để trồng Củ Dền hiệu quả và đem lại năng suất cao, có những yêu cầu và tiêu chuẩn riêng về ánh sáng và nhiệt độ cần được đảm bảo. Cụ thể, những yếu tố chính bao gồm:
2.1 Điều kiện về ánh sáng
Đặc trưng của Củ Dền là loại cây thích ánh sáng. Do đó, bạn nên ưu tiên trồng ở những khu vực có ánh sáng trực tiếp như ruộng, sân vườn, ban công hay trước sân, giúp cung cấp ánh sáng ban ngày nhiều giúp cây phát triển toàn diện.
Ngoài ra, Củ Dền cũng có khả năng sống trong bóng râm nhẹ, tuy nhiên, quá nhiều bóng râm có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển của cây. Vì vậy, khi chọn vị trí trồng cây bạn cần chú ý đến lượng ánh sáng mà chúng nhận được.
Củ Dền rất ưa sáng, do đó bạn cần trồng ở nơi có nguồn ánh sáng trực tiếp
2.2 Điều kiện về nhiệt độ
Nhiệt độ lý tưởng cho sự phát triển của loại cây này thường nằm trong khoảng từ 18 đến 23 độ C. Do đó Đà Lạt là địa phương cung cấp chủ yếu Củ Dền cho các tỉnh thành trên cả nước. Tuy nhiên, trồng loại cây này không hề đơn giản bởi chúng ưa ánh sáng nhưng không chịu được nhiệt độ quá cao.
Khi vị trí trồng với nhiệt độ quá cao sẽ có tác động tiêu cực trực tiếp đến chất lượng của củ khi thu hoạch. Rễ của cây sẽ phát triển dài hơn khi trồng ở nơi có nhiệt độ cao, từ đó ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng của củ. Do đó, nên trồng củ dền ở Đà Lạt suốt cả năm, hoặc ở khu vực miền Bắc vào mùa xuân và mùa thu, khi điều kiện thời tiết phù hợp cho sự phát triển của cây.
Chuẩn bị trước khi trồng Củ Dền
Bạn cần thực hiện cẩn thận quá trình chuẩn bị trước khi trồng Củ Dền nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của cây.
3.1 Đất trồng
Củ Dền là loại cây dễ thích ứng với bất kỳ chất đất trồng nào. Do đó, bạn có thể chuẩn bị chất đất chủ yếu là chất thịt hoặc đất cát pha trộn với dinh dưỡng để tạo điều kiện phát triển toàn diện và đạt được năng suất cao. Trong trường hợp trồng với số lượng ít tại nhà, bạn nên ưu tiên mua đất từ các cửa hàng vật tư cây trồng, kèm theo sử dụng phân bón để tăng cường độ phì nhiêu cho đất.
Sau khi chuẩn bị đất, bạn nên trộn thêm các thành phần như trùn quế, phân hữu cơ và trấu để tăng cường dinh dưỡng cũng như cải thiện độ tơi xốp của đất. Từ đó sẽ cung cấp điều kiện tốt nhất cho sự phát triển hiệu quả của cây. Đặc biệt, quá trình phơi đất dưới ánh nắng sau khi chuẩn bị có thể loại bỏ mầm bệnh và giúp cây chống lại các bệnh hại sau khi được trồng.
Đất trồng thích hợp nhất cho cây là đất thịt hoặc đất cát pha trộn với dinh dưỡng
3.2 Chuẩn bị hạt giống
Hạt giống Củ Dền hiện nay phổ biến và có giá thành khá hợp lý. Bạn có thể mua tại các cửa hàng cây trồng hoặc siêu thị với nhiều gói có trọng lượng khác nhau. Hơn nữa, tùy thuộc vào nhu cầu trồng cụ thể, bạn có thể lựa chọn gói hạt giống có trọng lượng lớn hoặc nhỏ một cách hợp lý.
Khi chọn hạt giống Củ Dền, bạn nên ưu tiên lựa chọn loại có năng suất cao và khả năng thích nghi tốt. Đồng thời nên tham khảo ý kiến từ người bán để có sự tư vấn và lựa chọn phù hợp nhất với nhu cầu của bạn.
3.3 Dụng cụ trồng
Đầu tiên bạn cần chuẩn bị dụng cụ kĩ lưỡng và cẩn thận. Bạn có thể sử dụng xô, chậu hoặc thùng xốp để trồng cây hoặc thậm chí trồng ngoài đồng, sân vườn,… Đồng thời bạn cần đảm bảo rằng nơi trồng có khả năng thoát nước tốt để tránh tình trạng ngập úng ảnh hưởng đến sự phát triển của cây sau này.
Ngoài ra, bạn cũng nên chuẩn bị cuốc, xẻng mini và dụng cụ đào đất nhằm hỗ trợ quá trình gieo hạt, vun bón và chăm sóc cây một cách thuận lợi.
Cách trồng Củ Dền bằng hạt chi tiết
Củ Dền là loại cây ưa mát, tuy nhiên không chịu được thời tiết quá lạnh. Do đó, trồng củ dền thích hợp nhất ở khu vực miền Bắc vào mùa xuân hoặc mùa thu. Để trồng củ dền từ hạt giống, bạn có thể thực hiện theo 2 cách sau:
– Cách 1: Gieo hạt Củ Dền trực tiếp vào bãi sau sau khi làm ẩm đất, hạt sẽ nảy mầm trong đất sau khi bị nứt nanh. Sau đó tạo các lỗ nhỏ khoảng 2cm và gieo từ 3-4 hạt vào mỗi lỗ, cách nhau khoảng 20-25cm. Khi gieo, bạn cần phủ một lớp đất mỏng lên hạt và duy trì độ ẩm đất, đồng thời cần tưới nước đều đặn hàng ngày. Sau khoảng 1 tuần sau khi gieo hạt, cây sẽ bắt đầu nảy mầm.
– Cách 2: Bạn cần ủ hạt trước khi gieo để hạt nảy mầm trước. Ngâm hạt vào nước ấm ở nhiệt độ khoảng 40 độ C vài giờ, sau đó sử dụng khăn ẩm để ủ hạt Củ Dền qua đêm. Thường sau đó, hạt sẽ nảy mầm và bạn có thể bắt đầu gieo. Gieo hạt vào bãi hoặc các vỉ ươm, khi cây cao khoảng 2cm, bạn có thể chuyển ra vườn sau khi đã chuẩn bị đất trước đó.
Có hai cách để trồng Củ Dền từ hạt giống bạn có thể áp dụng ngay tại nhà
Cách chăm sóc Củ Dền đúng kĩ thuật
Chăm sóc cây đúng cách với các kỹ thuật riêng sẽ tạo điều kiện cho Củ Dền phát triển toàn diện, khoẻ mạnh trong điều kiện lý tưởng nhất. Bạn cần thực hiện theo đúng các yêu cầu khi chăm sóc qua từng giai đoạn:
5.1 Chăm sóc sau khi gieo hạt
Sau khi gieo hạt, bạn cần chú ý tưới nước để duy trì độ ẩm đều đặn cho cây. Đồng thời hãy thực hiện tưới nước vào các thời điểm sáng sớm hoặc chiều tối. Hơn nữa, bạn cũng cần kiểm tra và đánh giá khả năng thoát nước để tránh tình trạng ẩm ướt gây thối hạt.
Ngoài ra, bạn cần lưu ý trong quá trình gieo hạt không nên tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng trực tiếp. Hãy đặt chúng ở vị trí có bóng râm hoặc sử dụng ánh sáng gián tiếp để tối ưu hóa quá trình phát triển. Hơn nữa, dịch chuyển cây ra khỏi vị trí ánh sáng trực tiếp khi cây bắt đầu nảy mầm sẽ có lợi cho sự phát triển toàn diện của cây.
5.2 Chăm sóc trong quá trình phát triển
Đây là giai đoạn quan trọng nhất khi chăm sóc và sẽ ảnh hưởng đến tốc độ phát triển và năng suất của cây. Để đảm bảo sự phát triển tốt và đạt được năng suất cao, bạn cần tuân thủ những yếu tố như:
Tưới nước
Bạn cần thực hiện tưới nước đều đặn hàng ngày vào buổi sáng hoặc tối. Trong những ngày độ ẩm không khí cao hoặc có mưa nhiều thì cần giảm lượng nước tưới. Ngược lại, trong những ngày thời tiết nắng nhiều, bạn hãy cung cấp thêm nước để đảm bảo cây luôn đủ nước. Đồng thời tránh tưới vào giữa trưa bởi sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển. Lưu ý kiểm tra khả năng thoát nước ở vùng trồng để đảm bảo độ ẩm phù hợp, ngăn chặn tình trạng ẩm ướt không mong muốn và tạo điều kiện tối ưu nhất cho sự phát triển của cây.
Bạn cần chú ý tới giai đoạn phát triển là quan trọng nhất trong quá trình chăm sóc cây
Bón phân
Sau khoảng 10-15 ngày từ khi hạt mầm nảy, bạn cần sử dụng phân bón hòa tan để thúc đẩy quá trình phát triển của cây, đồng thời hỗ trợ cho sự phát triển của cụm rễ. Hơn nữa, bạn cũng nên bổ sung phân hữu cơ cũng có thể cung cấp thêm dưỡng chất cho đất và cùng lúc cải thiện độ xốp của nền đất trồng. Ngoài ra sử dụng phân bón NPK và thực hiện bón định kỳ, thường sau 20-30 ngày kể từ thời điểm mầm nảy. Trong quá trình bón phân, bạn cần chú ý kết hợp với quản lý cỏ trong khu vực trồng.
Thu hoạch Củ Dền
Củ Dền có thể thu hoạch sau khoảng 60-80 ngày từ lúc gieo trồng. Để đảm bảo chất lượng, bạn không nên chờ củ dền quá già trước khi thu hoạch. Khi củ dền lớn và già, chúng có thể trở nên xơ cứng và chứa ít dinh dưỡng hơn. Trong quá trình thu hoạch, bạn nên sử dụng tay để cầm sát gốc cây củ dền và nhẹ nhàng nhổ cả củ và rễ lên.
Bạn có thể thu hoạch Củ Dền sau khoảng từ 60-80 ngày trồng
Công dụng của Củ Dền
Củ Dền mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ vào nhiều loại dinh dưỡng có trong loại củ này, cụ thể bao gồm:
7.1 Giúp cân bằng huyết áp
Củ Dền được biết đến với khả năng giảm huyết áp ở những người mắc tình trạng tăng huyết áp, từ đó giảm rủi ro của các vấn đề tim mạch. Hơn nữa, ăn Củ Dền sống có thể mang lại hiệu quả cao hơn so với khi nấu chín chúng.
Cụ thể, nước ép từ Củ Dền có thể giảm huyết áp tâm thu và tâm trương ở người già nhờ chứa chất nitrate. Khi chất nitrate từ thức phẩm được chuyển hóa thành nitric oxide trong cơ thể, chúng có khả năng làm giãn mạch máu và giảm huyết áp.
Ngoài ra, củ dền cũng cung cấp folate, một chất có thể hỗ trợ quá trình giảm huyết áp.
Bên cạnh đó, người mắc tình trạng tăng huyết áp cần lưu ý rằng sử dụng củ dền như một biện pháp hỗ trợ chỉ mang tính tạm thời. Người bệnh nên thảo luận với bác sĩ để có tư vấn chính xác về tình trạng tăng huyết áp của mình.
Ăn Củ Dền có tác dụng cân bằng huyết áp trong cơ thể
7.2 Hỗ trợ cho quá trình tập luyện thể chất
Củ Dền không chỉ có tác dụng giãn mạch máu mà còn chứa nitrate hỗ trợ quá trình vận động. Cụ thể, nitrate cải thiện hoạt động của ty thể, nơi sản xuất năng lượng cho tế bào.
Hơn nữa, nước ép từ củ dền không chỉ gia tăng sức bền cơ bắp mà còn tăng khả năng bền bỉ trong các hoạt động thể thao.
Theo nghiên cứu trên vận động viên đua xe đạp nghiệp dư, nước củ dền còn làm tăng mức sử dụng oxy lên đến 20%, từ đó giúp cải thiện sức bền và nâng cao hiệu suất đạp xe.
Hơn nữa, nồng độ nitrate trong máu đạt đỉnh sau 2-3 giờ uống nước củ dền, do đó, bạn nên tiêu thụ trước khi luyện tập giúp đạt hiệu quả tốt nhất.
7.3 Có khả năng chống viêm
Củ Dền chứa betalain, một loại sắc tố có đặc tính chống viêm.
Trong một nghiên cứu với 24 người mắc tăng huyết áp, tiêu thụ 250mL nước ép củ dền trong 2 tuần đã giảm đáng kể các triệu chứng viêm, bao gồm cả protein phản ứng C (CRP) và yếu tố hoại tử khối u-alpha (TNF-alpha).
Ngoài ra, nghiên cứu khác trên nhóm người bị viêm xương khớp cho thấy rằng sử dụng viên nang betalain chiết xuất từ củ dền có tác dụng giảm đau do tình trạng viêm.
Trong Củ Dền có chứa một loại sắc tố có khả năng chống viêm
7.4 Tốt cho hệ tiêu hóa
Chất xơ trong Củ Dền thường không bị tiêu hóa mà di chuyển đến đại tràng. Tại đây sẽ cung cấp nguồn dinh dưỡng cho vi khuẩn có lợi trong đường ruột, đồng thời tăng cường quá trình đào thải phân. Từ đó có thể cải thiện sức khỏe của hệ tiêu hóa, giúp duy trì chu kỳ đào thải đều đặn và ngăn chặn các vấn đề tiêu hóa như táo bón và viêm ruột.
Hơn nữa, chất xơ có khả năng giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính, bao gồm ung thư đại tràng, bệnh tim mạch và đái tháo đường type 2.
7.5 Tăng cường sức khỏe não bộ
Các chức năng thần kinh và nhận thức thường giảm dần theo tuổi tác, có thể làm tăng khả năng mắc các vấn đề thoái hóa thần kinh như sa sút trí tuệ. Chất nitrate có trong Củ Dền có khả năng cải thiện chức năng não bộ bằng cách thúc đẩy sự giãn mạch máu và tăng lưu lượng máu đến não.
Ngoài ra, một nghiên cứu với những người mắc bệnh đái tháo đường type 2 đã chỉ ra rằng thời gian phản ứng trong quá trình kiểm tra chức năng nhận thức nhanh hơn 4% ở những người tiêu thụ 250mL nước ép củ dền mỗi ngày trong 2 tuần so với nhóm không sử dụng.
Sử dụng các món ăn từ Củ Dền giúp tăng cường sức khỏe não bộ
7.6 Giảm nguy cơ mắc ung thư
Trong Củ Dền có chứa nhiều hợp chất có đặc tính chống ung thư như axit ferulic, rutin, kaempferol và axit caffeic.
Ngoài ra, nghiên cứu đã chỉ ra rằng chiết xuất từ củ dền có khả năng làm chậm sự phân chia và phát triển của tế bào ung thư. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu trong lĩnh vực này thường sử dụng các chất được phân lập thay vì củ dền trực tiếp. Do đó, cần thêm những nghiên cứu chi tiết hơn về việc sử dụng củ dền như một phần của chế độ ăn uống để ngăn ngừa sự phát triển của ung thư.
7.7 Giúp giảm cân
Củ Dền không chỉ chứa ít chất béo và calo mà còn có hàm lượng nước cao, từ đó giúp duy trì cân bằng năng lượng. Đồng thời tăng cường tiêu thụ thực phẩm ít calo như củ dền có thể hỗ trợ quá trình giảm cân.
Bên cạnh đó, mặc dù củ dền có hàm lượng calo thấp nhưng lại cung cấp một lượng protein và chất xơ vừa đủ. Cả hai chất này đều có vai trò quan trọng giúp duy trì cân nặng lý tưởng. Hơn nữa, chất xơ cũng hỗ trợ quá trình tiêu hóa, giảm cảm giác đói và kéo dài cảm giác no, từ đó giúp giảm tổng lượng calo tiêu thụ.
Trong Củ Dền có hàm lượng nước cao, ít chất béo và ít calo nên rất thích hợp cho những người đang giảm cân
7.8 Tốt cho hệ miễn dịch
Củ Dền với nhiều chất xơ, giúp thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi trong đường ruột, góp phần duy trì sức khỏe của hệ vi sinh đường ruột. Từ đó không chỉ tăng cường hệ thống miễn dịch mà còn giúp ngăn chặn nhiễm trùng.
Ngoài ra, các chất dinh dưỡng trong củ dền đỏ giúp kích thích quá trình oxy hóa của tế bào và thúc đẩy sản sinh tế bào máu mới.
7.9 Tốt cho đường hô hấp
Củ Dền là một nguồn cung cấp vitamin C dồi dào, đồng thời có khả năng ngăn ngừa các triệu chứng hen suyễn.
Vitamin C không chỉ bảo vệ tế bào khỏi tác động của gốc tự do trong cơ thể mà còn kích thích hoạt động của tế bào bạch cầu, giúp hỗ trợ cơ thể chống lại các độc tố từ virus, vi khuẩn và nấm.
7.10 Giúp bổ máu
Trong củ dền đỏ có chứa hàm lượng sắt khá cao, và sắt là một khoáng chất quan trọng đối với quá trình tái tạo và hình thành tế bào máu trong cơ thể. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người trải qua mất máu do tổn thương, phẫu thuật, phụ nữ mang thai hoặc sau chu kỳ kinh nguyệt, từ đó giúp bổ sung sắt có thể giúp tái tạo máu hiệu quả hơn.
Ngoài sắt, củ dền đỏ còn chứa chất đồng, giúp hỗ trợ phòng và điều trị bệnh thiếu máu. Tuy nhiên, đối với những người đang dùng thuốc điều trị thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về khả năng và lượng dùng để đảm bảo không gây ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc.
Trong Củ Dền có chứa hàm lượng sắt rất cao giúp bổ máu
7.11 Giúp giải độc gan
Betaine có trong Củ Dền có khả năng kích thích chức năng của gan, đồng thời giúp duy trì sức khỏe của cơ quan này. Hơn nữa, pectin là một loại chất xơ có trong củ dền, không chỉ hỗ trợ quá trình thải độc tố ra khỏi gan mà còn đóng vai trò quan trọng trong điều trị gan nhiễm mỡ.
7.12 Chống táo bón
Táo bón thường xuất hiện khi cơ thể không đủ nước hoặc thiếu chất xơ. Giống như nhiều loại rau củ quả khác, củ dền đỏ cung cấp một lượng chất xơ tương đối cao. Do đó, bạn nên ăn thường xuyên ăn củ dền đỏ hoặc uống nước ép để có thể cải thiện tình trạng táo bón. Ngoài ra, chất xơ cùng với dinh dưỡng khác mà củ dền đỏ cung cấp cũng giúp cơ thể loại bỏ độc tố.
Một số chú ý khi ăn Củ Dền
Mặc dù Củ Dền chứa nhiều dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe nhưng nếu không được chế biến hoặc sử dụng đúng cách thì sẽ có thể gây hại. Do đó, để đảm bảo an toàn khi thêm củ dền vào chế độ ăn hàng ngày, bạn cần lưu ý những điều sau:
– Hạn chế đối với người bị sỏi thận hoặc có tiền sử sỏi thận: Ăn củ dền đỏ hoặc nước ép từ củ dền đỏ nhiều có thể gây tái phát hoặc làm tăng nghiêm trọng tình trạng sỏi thận, đặc biệt là do chất oxalate trong củ dền đỏ, một chất có khả năng hình thành sỏi thận.
– Không pha nước ép củ dền đỏ với sữa: Nếu kết hợp nước ép củ dền đỏ với sữa để tạo vị ngọt béo thì có thể gây hại cho sức khỏe. Sự kết hợp này có thể tạo ra tác động không mong muốn và không tốt cho hệ tiêu hóa.
– Không sử dụng cho trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi: Mặc dù có người cho rằng nước ép củ dền đỏ có thể bổ sung máu và tốt cho trẻ nhỏ nhưng không thích hợp cho trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi. Đặc biệt, khi kết hợp củ dền đỏ với sữa có thể gây ngộ độc, từ đó làm tăng nguy cơ cho sức khỏe của trẻ nhỏ.
Lời kết
Củ Dền khi nấu canh không chỉ mang lại hương vị ngon miệng mà còn cung cấp nhiều giá trị dinh dưỡng, đồng thời là thức uống tốt cho sức khỏe. Với hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc củ dền, cùng những kinh nghiệm trồng củ dền tại nhà mà Nuoitrong.com đã cung cấp, bạn có thể tự tay trồng củ dền một cách hiệu quả và sử dụng đảm bảo an toàn cho cả gia đình!
