Đậu Đen là một trong những loại hạt ngũ cốc phổ biến được trồng ở Việt Nam. Về cơ bản, các loại cây ngũ cốc có kỹ thuật trồng trọt tương đối giống nhau và nếu được trồng vào mùa vụ thích hợp thì không cần lo ngại về việc mất mùa. Tuy nhiên, để đạt được năng suất và hiệu quả kinh tế cao, quá trình chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh là rất quan trọng. Vậy thì hãy cùng Nuoitrong.com tìm hiểu kỹ thuật trồng Đậu Đen chi tiết hơn ngay sau đây nhé!
Đặc điểm của cây Đậu Đen
Đậu Đen hay còn được biết đến với tên gọi đỗ đen, có tên khoa học là Vigna unguiculata (L.) Walp subsp, thuộc vào họ đậu. Đậu đen là loại cây thân thảo, phân cành mạnh mẽ với nhiều nhánh, lá màu xanh lục, có cấu trúc lá kép lông chim, gồm 3 lá chét và mọc so le nhau.
Hoa của cây đậu đen có màu tím nhạt, tạo thành quả mọc thành chùm hình trụ thẳng hoặc hơi cong. Khi chín, vỏ quả chuyển từ màu xanh sang màu nâu đen hoặc vàng, mỗi quả chứa khoảng 10 hạt đậu bên trong.
Đậu đen phổ biến được trồng ở các vùng đất Tây Nguyên và các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ. Trong số này, hai tỉnh Bình Định và Gia Lai được đánh giá là nơi trồng đậu đen có điều kiện và môi trường tốt nhất.
Cây Đậu Đen còn có tên gọi khác là cây đỗ đen và thuộc họ Đậu
Chuẩn bị trước khi trồng Đậu Đen
Trước khi tiến hành trồng Đậu Đen, bạn cần chú ý đến các yếu tố sau:
2.1 Thời vụ trồng
Đối với các cây thuộc họ đậu sẽ thường thích hợp trồng quanh năm nhưng nếu chọn thời điểm phù hợp sẽ tối ưu hóa sự phát triển của cây và giảm nguy cơ bị sâu bệnh. Với cây đậu đen, tháng 2 đến tháng 6 và tháng 11 đến tháng 12 hàng năm được xem là thời gian lý tưởng để trồng.
2.2 Chọn giống
Bạn cần lựa chọn hạt giống đạt chuẩn nhằm đảm bảo cây có sự phát triển mạnh mẽ và mang lại năng suất cao. Bạn nên ưu tiên chọn những hạt giống có kích cỡ lớn, bóng và mẩy với phần vỏ mịn và không bị xước. Hơn nữa, hạt giống đều nhau cũng giúp tăng tỷ lệ nảy mầm và đảm bảo sự phát triển đồng đều khi được trồng.
Hiện nay, cây đậu đen được trồng với hai loại hạt cơ bản là trắng lòng và xanh lòng. Tùy thuộc vào nhu cầu cụ thể, bạn có thể xem xét và lựa chọn loại hạt giống phù hợp nhất.
Bạn cần chọn những hạt giống có kích cỡ lớn, bóng và mẩy với phần vỏ mịn và không bị xước
2.3 Đất trồng
Cây Đậu Đen có khả năng sinh trưởng trên nhiều loại đất và không đòi hỏi đặc biệt về chất đất. Tuy nhiên, cần đảm bảo cây được trồng trên vùng đất có độ thoát khí tốt, độ xốp và không bị chai cứng cũng như đảm bảo cung cấp đủ nước. Đặc biệt, tránh trồng ở vùng đất phèn để không ảnh hưởng đến năng suất thu hoạch.
2.4 Làm đất
Bạn cần tiến hành làm sạch cỏ dại và loại bỏ những tàn dư của vụ trước, sau đó tiến hành xới đất kỹ càng. Khi đất đã được làm sạch, bạn sẽ lên luống với chiều rộng tiêu chuẩn từ 1,2 đến 1,5m và chiều cao tiêu chuẩn là 35cm. Đồng thời, khi lên luống cần tuân theo nguyên tắc cách nhau khoảng 25cm để đảm bảo thoát nước khi cần thiết. Cuối cùng, trước khi bắt đầu trồng sẽ cần tiến hành bón lót và ủ hoai mục để chuẩn bị trồng cây.
Đất trồng cần được làm sạch cỏ dại và loại bỏ những tàn dư của vụ trước
Cách trồng Đậu Đen chi tiết
Khi trồng cây Đậu Đen trên mỗi sào đất (1000m2), bạn cần sử dụng khoảng 1,8kg hạt giống là lượng phù hợp nhất để đảm bảo mật độ cây trồng đạt hiệu quả tốt nhất. Đặc tính của hạt giống đậu đen với vỏ mỏng nên có thể gieo trồng trực tiếp mà không cần qua giai đoạn ngâm ủ.
Quy trình gieo trồng bắt đầu bằng tạo các lỗ nhỏ trên luống trồng với khoảng cách tiêu chuẩn giữa các hàng là 40cm. Trong mỗi lỗ trồng sẽ được gieo 2 hạt giống và duy trì khoảng cách giữa các lỗ trồng là 25cm. Sau khi gieo trực tiếp hạt giống vào các lỗ trồng đã được tạo, bạn hãy nhẹ nhàng phủ đất lên để che kín.
Cuối cùng, bạn cần chú ý tưới nước đúng cách, đảm bảo độ ẩm trong đất được duy trì ổn định, từ đó sẽ giúp hạt giống nảy mầm nhanh chóng và đạt được sự phát triển tốt nhất.
Cách chăm sóc Đậu Đen đúng kĩ thuật
Chăm sóc cây Đậu Đen không quá phức tạp, tuy nhiên bạn cần chú ý đến một số vấn đề cơ bản như:
4.1 Trồng dặm
Dù đã chọn mua hạt giống Đậu Đen một cách kỹ lưỡng và đạt tiêu chuẩn nhưng cũng không thể đảm bảo tỷ lệ nảy mầm sẽ đạt 100%. Do đó, để khắc phục những hốc hạt giống không nảy mầm thì nên trồng dặm.
Khi cây đậu đã nảy mầm và có hai lá mầm, lúc này bạn nên kiểm tra toàn bộ vườn trồng. Nếu có những hốc không có cây mọc, bạn cần dặm lại bằng cách tỉa những cây mọc đôi ở những hốc khác.
Bạn nên trồng dặm để khắc phục các hốc hạt giống không nảy mầm
4.2 Làm cỏ, xới đất
Trên vườn trồng cây Đậu Đen, sự mọc dại của cỏ có thể cạnh tranh trực tiếp với cây khi hấp thụ dinh dưỡng, gây ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng của cây. Do đó, bạn cần làm sạch cỏ trong mỗi mùa vụ trồng và được thực hiện theo 3 đợt như sau:
– Làm cỏ đợt 1: Khi cây đậu đen đã khoảng 10 ngày tuổi, bạn nên làm cỏ kết hợp với xới nhẹ phần gốc cây để loại bỏ hoàn toàn lớp váng nằm trên bề mặt đất. Đồng thời cần thực hiện cẩn thận và nhẹ nhàng, tránh gây ảnh hưởng đến cây con.
– Làm cỏ đợt 2: Khoảng 20 ngày sau khi gieo trồng, bạn cần vun gốc và loại bỏ cỏ dại thủ công cũng như xới đất lần thứ hai.
– Làm cỏ đợt 3: Gần đến thời điểm cây đậu đen ra hoa, bạn cần làm cỏ kết hợp với vun gốc cây. Đây là giai đoạn quan trọng và cần được thực hiện cẩn thận để giảm thiểu nguy cơ cây đổ ngã sau này.
4.3 Hãm ngọn
Để thúc đẩy sự phát triển của cây đậu đen, bạn cần hãm ngọn để cây tập trung vào sản xuất hoa và phát triển quả, từ đó tăng hiệu suất thu hoạch. Bạn hãy thường xuyên cắt bỏ các phần ngọn của cây để ngăn chặn sự phát triển quá mức của nhánh và giữ cho cây không mọc quá xa. Đặc biệt, hãm ngọn cần được thực hiện đặc biệt cẩn thận vào giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa.
Ngoài ra, bạn cần thực hiện bấm để hãm ngọn khi cây đã đạt chiều cao khoảng 40 – 50cm. Đồng thời thực hiện thường xuyên sẽ giúp kiểm soát quá trình sinh trưởng của cây, đảm bảo cây tập trung vào sản xuất trái cây đậu đen với chất lượng tốt nhất.
Bạn nên hãm ngọn để cây tập trung vào sản xuất hoa và phát triển quả
4.4 Tưới nước
Bạn nên tưới nước đều đặn hàng ngày từ khi gieo hạt giống cho đến khi cây ra hoa và cho trái. Khi cung cấp đủ nước sẽ giúp cây phát triển mạnh mẽ và cũng giúp thu hoạch được tốt hơn. Đồng thời nên tưới nước vào sáng sớm và chiều muộn là thời điểm thích hợp nhất.
Tuy nhiên, bạn cần chú ý kiểm tra độ ẩm của đất thường xuyên để tránh tình trạng ngập úng. Ngoài ra, bạn cũng cần cân nhắc lượng nước tưới dựa trên điều kiện thực tế về thời tiết, bao gồm cả nắng và mưa.
4.5 Bón phân
Trung bình, thời gian sinh trưởng của cây đậu đen kéo dài từ 80 đến 90 ngày và có thể chia thành 3 lần bón phân như sau:
– Lần 1: Khi cây đậu đen khoảng 10 ngày tuổi, bạn nên thực hiện xới đất nhẹ nhàng và loại bỏ cỏ dại, đồng thời xới phá và làm rụng váng.
– Lần 2: Khoảng 20 ngày sau lần bón đầu tiên, bạn cần làm sạch cỏ trước khi tiến hành bón phân.
– Lần 3: Trước khi cây đậu đen ra hoa, bạn cần bón phân và kết hợp vun gốc để hỗ trợ cho cây chống đổ ngã.
Ngoài ra, liều lượng và loại phân bón cần sử dụng sẽ khác nhau tùy thuộc vào điều kiện khí hậu cũng như loại đất trong từng khu vực cụ thể.
Bạn có thể chia thành 3 lần bón phân trong giai đoạn phát triển của cây
4.6 Phòng ngừa sâu bệnh hại
Trong quá trình trồng Đậu Đen, chúng thường phải đối mặt với nhiều loại sâu bệnh gây hại như sâu đục thân, sâu đục trái, sâu ăn lá, rầy rệp, bệnh lở cổ rễ, đốm lá, cháy lá,… Để phòng tránh và xử lý những loại sâu bệnh này, bạn có thể thực hiện một số biện pháp sau:
– Tập trung vệ sinh sạch sẽ, tạo ra sự thông thoáng trong vùng đồng ruộng hoặc vườn trồng.
– Luân canh giữa nhiều loại cây và hoa màu khác nhau để tăng cường sự đa dạng sinh học trong vùng trồng.
– Tùy thuộc vào tình hình cụ thể của bệnh, bạn có thể sử dụng các phương pháp xử lý khác nhau. Hơn nữa, hãy chỉ sử dụng thuốc trừ sâu khi mật độ sâu quá lớn và không thể kiểm soát được bằng các biện pháp tự nhiên khác.
Thu hoạch và bảo quản Đậu Đen
Khi quả Đậu Đen chuyển từ màu xanh sang màu nâu đen, đó là lúc bạn nên tiến hành thu hoạch. Đậu đen thường có thể thu hoạch nhiều lần, rải rác cho đến khi cây không còn khả năng ra hoa nữa.
Sau khi thu hoạch, đậu đen cần được phơi khô, tách vỏ và tiếp tục phơi dưới ánh nắng trong khoảng 3 – 4 ngày để loại bỏ tạp chất. Sau đó, sản phẩm cần được bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát.
Ngoài ra, nếu muốn sử dụng hạt giống cho vụ trồng sau, bạn nên chọn những hạt mẩy, to từ cả lần thu hoạch đầu tiên và lần thu hoạch sau. Hạt giống cần được bảo quản cẩn thận trong chai lọ, đồng thời tránh để ẩm lọt vào. Hơn nữa, bạn cũng nên kiểm tra thường xuyên để đảm bảo không có sâu mọt xâm nhập vào trong quá trình bảo quản.
Bạn có thể tiến hành thu hoạch khi quả Đậu Đen chuyển từ màu xanh sang màu nâu đen
Công dụng của Đậu Đen
Đậu Đen là một loại thực phẩm rất bổ dưỡng cho cơ thể con người, cụ thể có các công dụng sau:
6.1 Giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư
Ăn Đậu Đen không chỉ là một giải pháp đơn giản để phòng ngừa ung thư mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe tuyệt vời. Đó là nhờ vào một loại khoáng chất quý mang tên Selenium có trong đậu đen. Selenium được biết đến với khả năng cải thiện chức năng men gan, từ đó giúp loại bỏ các chất độc hại khỏi cơ thể. Nếu những chất này tích tụ quá nhiều có thể tạo điều kiện cho sự phát triển của các tế bào ung thư.
Đối với những người đã mắc phải ung thư, đặc biệt là ung thư đại tràng, Selenium còn có khả năng ức chế sự phát triển của khối u và làm chậm lại quá trình di căn của các tế bào ác tính.
Ngoài ra, các hoạt chất Saponin và folate trong đậu đen cũng có tác dụng sửa chữa tổn thương trong DNA và ngăn chặn sự tăng trưởng của các tế bào ung thư. Nhờ vào những tính chất này, đậu đen không chỉ giúp phòng ngừa mà còn hỗ trợ điều trị ung thư một cách hiệu quả.
Ăn Đậu Đen là giải pháp tuyệt vời để ngăn ngừa ung thư và tăng cường sức khỏe cho cơ thể
6.2 Giúp làm đẹp da
Với hơn 10 loại axit amin thiết yếu, Đậu Đen không chỉ giúp dưỡng ẩm và ngăn ngừa lão hóa mà còn kích thích sản xuất collagen, giúp làn da săn chắc và đàn hồi. Chị em phụ nữ thường chia sẻ bí quyết làm đẹp da bằng cách uống nước đậu đen hàng ngày và kết hợp với các món ăn từ nguyên liệu này để duy trì vẻ tươi trẻ của làn da và giữ cho làn da luôn trẻ trung.
6.3 Giúp giảm cân
Nếu bạn đang phải đối mặt với tình trạng thừa cân hoặc béo phì, chắc chắn bạn đã nghe nhiều về công dụng của đậu đen trong việc giảm cân. Thực phẩm này có thể hỗ trợ kiểm soát cân nặng bằng cách cung cấp chất xơ, giúp đào thải lượng chất béo dư thừa từ thức ăn bạn tiêu thụ. Đồng thời, việc ăn đậu đen cũng giúp bạn cảm thấy no lâu hơn và giảm bớt cảm giác thèm ăn.
Ngoài ra, đậu đen cũng được khuyến khích sử dụng trong chế độ dinh dưỡng của những người béo phì bởi không chỉ hỗ trợ giảm cân mà còn cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể hàng ngày.
Ăn Đậu Đen có thể giúp kiểm soát cân nặng nhờ vào hàm lượng chất xơ dồi dào
6.4 Tốt cho người mắc bệnh gout
Theo kinh nghiệm dân gian, người mắc bệnh gout thường uống mỗi ngày 2 ly nước đậu đen vào buổi sáng và buổi tối để giảm sưng viêm tại khớp và tăng cường khả năng đào thải axit uric tại thận.
Ngoài ra, nhiều bệnh nhân cũng nên sử dụng món đậu đen hấp cách thủy với quả dừa, thực hiện đều đặn 3 lần mỗi tuần, có thể giúp đẩy lùi các triệu chứng của bệnh gout và cải thiện tình trạng sức khỏe.
6.5 Tốt cho hệ tiêu hóa
Đậu Đen chứa một loại chất xơ đặc biệt được gọi là tinh bột kháng, một thành phần không thể bị phân hủy trong ruột non và đi vào ruột kết dưới dạng nguyên vẹn. Chất này hỗ trợ quá trình lên men, tạo ra các axit béo chuỗi ngắn, từ đó giúp giảm viêm nhiễm và cải thiện sức khỏe của đường ruột.
Bên cạnh đó, cùng với protein, chất xơ đóng vai trò quan trọng giúp tối ưu hóa chức năng của hệ tiêu hóa. Chúng đảm bảo rằng các chất dinh dưỡng được hấp thu tối ưu trong quá trình tiêu hóa và đồng thời giúp loại bỏ hoàn toàn chất thải ra khỏi cơ thể. Do đó, ăn đậu đen có thể giải quyết hiệu quả các vấn đề phổ biến như táo bón và cải thiện sức khỏe của đường ruột.
Bổ sung Đậu Đen vào thực đơn hàng ngày giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn
6.6 Tốt cho xương khớp
Đậu Đen là một nguồn dồi dào các khoáng chất quan trọng giúp hỗ trợ hình thành cấu trúc xương và duy trì sự khỏe mạnh và linh hoạt của xương khớp. Các khoáng chất này bao gồm canxi, phospho, magiê, mangan, sắt và kẽm.
Vì vậy, nếu bạn muốn bảo vệ sức khỏe của xương khớp cũng như ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến xương khớp thì bổ sung đậu đen vào chế độ ăn hàng ngày là một lựa chọn phù hợp.
6.7 Giúp giảm huyết áp
Đậu đen xanh lòng chứa kali và có hàm lượng natri thấp, rất tốt cho người mắc cao huyết áp. Ngoài ra, canxi và magiê trong đậu đen cũng giúp làm giảm huyết áp một cách tự nhiên.
Ngoài việc bổ sung đậu đen vào chế độ ăn uống, bạn cũng có thể sử dụng thực phẩm chức năng hỗ trợ huyết áp để cải thiện và kiểm soát tốt sức khỏe của mình.
6.8 Giúp ổn định lượng đường trong máu
Trong Đậu Đen chứa rất nhiều chất xơ, một dưỡng chất quan trọng không thể thiếu trong chế độ ăn của người bệnh tiểu đường bởi chúng giúp kiểm soát lượng đường trong máu.
Hơn nữa, ngoài sử dụng đậu đen, bạn cũng có thể bổ sung thêm các thực phẩm chức năng hỗ trợ tiểu đường để đạt được hiệu quả tốt hơn.
6.9 Có lợi cho mắt
Các chất chống oxy hóa có trong Đậu Đen là một nguồn dưỡng chất tuyệt vời giúp giảm nguy cơ bệnh thoái hóa điểm vàng cũng như là đục thủy tinh thể do tuổi tác.
Nghiên cứu của viện mắt quốc gia Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng việc bổ sung liều cao các chất chống oxy hóa có thể giảm đến 25% nguy cơ mắc bệnh thoái hóa điểm vàng ở nhóm có nguy cơ cao. Ngoài ra, các chất chống oxy hóa cũng đã được chứng minh làm giảm đến 19% tình trạng mất thị lực ở cùng nhóm có nguy cơ cao.
6.10 Tốt cho hệ thần kinh
Đậu Đen chứa nhiều axit amin thiết yếu và vitamin B9 (axit folic), hai dưỡng chất quan trọng đối với hệ thần kinh.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiếu hụt axit folic có thể dẫn đến tăng nồng độ homocysteine, một yếu tố nguy cơ cho bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh Parkinson. Do đó, bổ sung thêm đậu đen vào chế độ ăn uống có thể giúp cung cấp đủ axit folic cần thiết cho cơ thể, từ đó tăng cường sức khỏe của hệ thần kinh và giảm nguy cơ mắc các loại bệnh này.
Bổ sung Đậu Đen vào thực đơn hàng ngày rất tốt cho sức khỏe hệ thần kinh
6.11 Hỗ trợ chức năng tình dục
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng Đậu Đen là một nguồn giàu molypden, một loại khoáng chất hiếm mà rất ít thấy trong các loại thực phẩm khác.
Molypden đã được chứng minh là có thể giúp giảm các triệu chứng của bất lực và rối loạn cương dương ở nam giới lớn tuổi khi được sử dụng đều đặn. Ngoài ra, chúng cũng được cho là có liên quan đến việc tăng cường hứng thú tình dục ở nam giới lớn tuổi.
6.12 Chữa mất ngủ
Đậu đen ngâm rượu là một trong những bài thuốc trong Đông y để chữa mất ngủ và đau đầu. Quá trình chuẩn bị rất đơn giản, bạn chỉ cần rang chín đậu đen, sau đó cho vào bình thủy tinh và đổ rượu vào ngâm. Sau một tuần, bạn có thể lấy ra và uống, mỗi ngày uống một ly nhỏ.
Ngoài ra, bạn cũng có thể kết hợp việc sử dụng đậu đen rang nóng bằng cách đặt chúng vào bên trong vỏ gối và đặt gối dưới đầu khi đi ngủ. Phương pháp này giúp kích thích sự lưu thông máu lên não, làm giảm căng thẳng thần kinh, giảm đau đầu và tạo điều kiện thuận lợi cho giấc ngủ sâu và ngon hơn.
Một số chú ý khi sử dụng Đậu Đen
Mặc dù nước Đậu Đen là một nguồn dinh dưỡng lành mạnh nhưng không phải ai cũng nên sử dụng thường xuyên để bổ sung chế độ dinh dưỡng.
Người mắc bệnh viêm đại tràng, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy hoặc người có vấn đề về tiêu hóa không nên tiêu thụ nước đậu đen. Đặc biệt, trẻ em thường xuyên bị đái dầm do bàng quang hàn cũng không nên uống nước đậu đen.
Ngoài ra, nếu bạn có vấn đề về tiêu hóa thì chỉ nên sử dụng nước đậu đen một hoặc hai lần mỗi tuần và không nên dùng cho trẻ em dưới một tuổi. Hơn nữa, trẻ em từ một tuổi trở lên cũng chỉ nên tiêu thụ một lượng vừa phải của nước đậu đen.
Lời kết
Như vậy, bạn có thể thấy rằng kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Đậu Đen là vô cùng đơn giản. Khi bạn lựa chọn giống cây này thì nên tuân thủ đúng tiêu chuẩn kỹ thuật sẽ giúp tạo ra vườn cây khỏe mạnh và thu hoạch có năng suất cao. Từ đó sẽ mang lại một nguồn thu nhập đáng kể và giá trị kinh tế cao cho cả gia đình!
