Cây Bạc Hà là một loại thảo mộc mang hương thơm thanh mát và có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Có nhiều loại bạc hà khác nhau, tất cả đều dễ trồng và có thể thu hoạch nhiều lần liên tiếp. Vì vậy, không có lý do gì mà không có cây bạc hà trong vườn của bạn. Hãy cùng khám phá cách trồng và chăm sóc cây Bạc Hà tại nhà theo đúng chuẩn và đúng kĩ thuật nhé!
Cây Bạc Hà là một loại thảo mộc mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe con người
Đặc điểm, nguồn gốc cây Bạc Hà
Cây Bạc Hà được biết đến khoa học với tên gọi Mentha, là một loại thực vật xuất xứ từ các quốc gia ở khu vực châu Âu và Trung Đông. Theo thời gian, loại cây này đã trở nên phổ biến và lan rộng đến nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Bạc Hà được biết đến như một loại cây thân thảo, có tuổi thọ lâu dài với thân cây thường mọc ngang dưới mặt đất và đôi khi cũng có thể mọc đứng. Mùi hương của cây Bạc Hà rất dễ chịu và thơm ngát.
Lá cây Bạc Hà có hình dạng trứng, mép lá có độ khía đều và không trơn tru. Màu sắc của lá cây thường là xanh lục, có kích thước chiều dài từ 5-10cm và rộng từ 2-5cm. Ngoài ra, cây Bạc Hà cũng có khả năng ra hoa với những bông hoa thường mang màu trắng, tuy nhiên cũng có trường hợp hoa Bạc Hà có màu hồng hoặc tím. Loại thực vật này thích ẩm và thường phát triển dưới bóng râm của các loài cây khác.
Người dân thường thu hoạch Bạc Hà để sử dụng như một loại rau thơm kèm theo bữa ăn hoặc để chiết xuất tinh dầu, được sử dụng trong điều trị các vấn đề về ho, cảm lạnh, sổ mũi,… Mỗi lá Bạc Hà chứa đựng một lượng lớn các hoạt chất quan trọng như đạm, chất béo, chất xơ, vitamin C, vitamin B, nước, cacbohydrat cũng như một số khoáng chất thiết yếu.
Đặc điểm hình thái của cây Bạc Hà
Phân loại cây Bạc Hà
Liệu bạn có biết rằng cây Bạc Hà có một số loại khác và đang rất phổ biến trong việc sử dụng làm rau thơm kèm theo đồ ăn không? Dưới đây là một số loại cây Bạc Hà khác mà bạn có thể gặp trong tự nhiên:
2.1 Cây húng quế
Được biết đến với tên khoa học là Ocimum basilicum L, cây húng quế là một loài cây thân thảo và nổi bật với mùi hương đặc trưng. Lá cây có hình dạng trứng, mép lá có răng cưa và hoa mọc thành chùm với màu trắng. Với vị cay nồng và mùi thơm nhẹ nhàng, lá cây húng quế thường được sử dụng như một loại gia vị hoặc trong y học dân gian để điều trị cảm mạo và sổ mũi, tương tự như cây bạc hà.
2.2 Cây húng lủi
Với tên khoa học là Mentha aquatica, cây có nguồn gốc từ châu Á và một số quốc gia châu Phi. Cây thường mọc hoang và là nguồn lợi quen thuộc cho người dân và được sử dụng như một loại rau ăn hàng ngày. Ngoài ra, cây còn có thể được chế biến thành hương liệu làm đẹp hoặc dùng trong thuốc chống côn trùng.
2.3 Cây húng chanh
Cây húng chanh thuộc họ thân thảo và có phần thân gần gốc có xu hướng chuyển thành gỗ. Lá cây rất dày và mọc đối, đồng thời mép lá có răng cưa. Hơn nữa, mùi thơm nhẹ nhàng của cây mang đặc điểm đặc trưng của nhà Bạc Hà, nhưng lại có hình dạng và kích thước giống với lá chanh nên chúng được gọi là húng chanh.
Cây húng chanh thường được thu hái để sử dụng như một loại gia vị kèm theo trong ẩm thực hoặc làm thành phần chữa bệnh cho các vấn đề đường hô hấp.
2.4 Cây húng tây
Tên khoa học của cây húng tây là Sweet Basil, một loài thực vật có nguồn gốc từ Hy Lạp và một số quốc gia khác ở châu Âu. Lá của cây có hình dạng trơn, bầu dục và mang một hương thơm ngào ngạt, thường được sử dụng như một loại gia vị trong các món ăn địa phương.
Cách trồng cây Bạc Hà bằng đất
Trong quá trình trồng cây Bạc Hà bằng đất, bạn cũng cần chú ý tới các yếu tố như vị trí trồng, chậu trộng hay đất trồng cây.
3.1 Vị trí trồng
Bạn hoàn toàn có thể trồng cây Bạc Hà trên ban công, tầng thượng hoặc ngay trong khu vườn của bạn.
Chú ý: Bạn cần đặt cây ở vị trí có đủ ánh sáng, thoáng đãng, đồng thời tránh ánh sáng quá mạnh hoặc quá yếu. Hơn nữa hạn chế đặt cây ở nơi có độ ẩm cao và nguy cơ nhiễm sâu bệnh.
3.2 Chậu trồng
Để có kết quả tốt nhất, bạn nên tìm mua các loại khay chuyên dụng được thiết kế đặc biệt để trồng rau có sẵn trên thị trường. Tuy nhiên, nếu bạn muốn tận dụng các vật dụng có sẵn trong nhà thì có thể sử dụng thùng xốp, chậu hoặc thậm chí bao xi măng để trồng rau bạc hà. Tuy nhiên, quan trọng nhất là phải đảm bảo đục lỗ ở đáy của chậu, thùng xốp hoặc bao để tạo lối thoát cho nước, từ đó giúp cây có điều kiện tốt nhất khi trồng.
3.3 Đất trồng
Để đảm bảo môi trường trồng tốt nhất cho cây, bạn nên ưu tiên sử dụng đất chuyên dụng như đất trồng rau ăn lá. Loại đất này có độ dinh dưỡng phù hợp cho rau, pH ổn định, cấu trúc tơi xốp, thoáng khí và không chứa mầm bệnh.
Trong trường hợp không có sẵn đất chuyên dụng, bạn có thể sử dụng đất thịt từ vườn nhà, đồng thời trộn kết hợp với phân hữu cơ đã hoai mục và trấu hoặc xơ dừa theo tỉ lệ 3:1:1, giúp cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây.
Lưu ý quan trọng là nếu bạn sử dụng đất cũ, hãy bổ sung vôi và để đất phơi nắng trong khoảng 1 tuần để loại bỏ mầm bệnh. Đồng thời hạn chế việc bón lót bằng phân tươi hoặc phân hữu cơ chưa hoai để tránh tình trạng gây hại cho cây.
Bạn nên sử dụng đất chuyên dụng như đất trồng rau ăn lá là tốt nhất cho cây
3.4 Cách trồng
Bạn có thể trồng cây Bạc Hà theo hai phương pháp: sử dụng hạt giống hoặc thân cây.
Nếu lựa chọn trồng bằng hạt, đầu tiên, bạn nên mua hạt giống từ các cơ sở chuyên về nông nghiệp đáng tin cậy để đảm bảo chất lượng. Khi gieo hạt, hãy thực hiện việc này một cách đều đặn theo hàng với khoảng cách giữa các hạt là 10-15cm.
Đặc biệt, tránh gieo quá nhiều hạt vào cùng một vị trí để tạo điều kiện cho sự phát triển đều đặn của cây. Sau đó, hãy rải một lớp đất mỏng lên bề mặt hạt giống để bảo vệ chúng khỏi những yếu tố môi trường có thể ảnh hưởng đến sự nảy mầm.
Bạn có thể chọn một trong hai cách là sử dụng hạt giống hoặc thân cây khi trồng cây Bạc Hà trên đất
Bên cạnh đó, nếu bạn muốn trồng cây Bạc Hà bằng thân thì đầu tiên hãy cắt những đoạn thân dài khoảng 10-15cm, ưu tiên chọn những đoạn có từ 3-4 mắt để đảm bảo sức khỏe của cây. Sau đó, tiến hành cắm những đoạn thân đã chuẩn bị xuống luống với mỗi luống cách nhau khoảng 15cm. Bạn nên lưu ý cắm sâu xuống đất khoảng 8-10cm và nén chặt gốc để đảm bảo ổn định, từ đó sẽ giúp cây phát triển mạnh mẽ từ giai đoạn đầu.
Đồng thời, đừng quên tưới nước cho cây ngay sau khi trồng để tạo điều kiện tốt nhất cho sự nảy mầm và phát triển của chúng. Trong khoảng 2-3 ngày, hạt giống sẽ bắt đầu nảy mầm và chỉ sau 5-7 ngày, cây sẽ phát triển rễ và chồi sẽ trồi lên trên mặt đất, hứa hẹn cho một vụ thu hoạch bạc hà năng suất cao.
Cách trồng cây Bạc Hà bằng nước
Ngoài phương pháp truyền thống trồng cây Bạc Hà trong đất, bạn cũng có thể thử nghiệm trồng cây bằng nước không chỉ đơn giản mà còn mang lại giá trị thẩm mỹ cao, gồm các bước như sau:
Bước 1: Bạn cần lựa chọn một số thân cây Bạc Hà khỏe mạnh và có nhiều đốt. Sau đó, rửa sạch thân cây và thực hiện việc ngắt bớt lá để chuẩn bị cho quá trình giâm cây.
Bước 2: Sử dụng nước tự nhiên hoặc nước từ giếng, và đối với nước máy thì bạn nên đặt ở nơi bóng mát từ 1 đến 2 ngày trước khi sử dụng để loại bỏ các chất có thể ảnh hưởng đến cây.
Bước 3: Giâm cành cây vào nước sao cho nước ngập vừa đủ để che phủ các mắt cây đã được ngắt lá. Bạn có thể sử dụng chai thủy tinh, đồ dùng nhựa hoặc bình hoa để giữ cây trong nước.
Bước 4: Đặt cây ở nơi có ánh sáng nhẹ và bóng mát. Đồng thời thường xuyên phun nước lên lá cây để duy trì độ ẩm và hỗ trợ quá trình sinh trưởng.
Sau 3-4 ngày, cây Bạc Hà của bạn sẽ bắt đầu phát triển rễ, đánh dấu bước khởi đầu cho một quá trình trồng cây đầy thú vị và nhiều trải nghiệm.
Ngoài trồng cây Bạc Hà trên đất thì bạn cũng có thể thử nghiệm trồng bằng nước
Cách chăm sóc cây Bạc Hà
Sau khi trồng cây Bạc Hà thành công, bạn nên chú ý thực hiện đúng theo các yếu tố chăm sóc dưới đây nhằm giúp cây duy trì sinh trưởng và phát triển tốt nhất.
5.1 Phân bón
Sau 20 ngày trồng, bạn cần tiến hành bón lót lần đầu cho cây để hỗ trợ sự phát triển của chúng. Hơn nữa, bạn có thể sử dụng phân trùn quế hoặc phân hữu cơ với liều lượng khoảng 3-4kg.
Tiếp theo, sau mỗi khoảng 25-30 ngày, bạn nên tiến hành bón thêm một lần để cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây. Tuy nhiên, lưu ý rằng không nên thu hoạch rau để ăn ngay sau khi bón phân trong khoảng 15 ngày, nhằm tránh nguy cơ ngộ độc từ các chất dinh dưỡng thừa. Hơn nữa còn giúp đảm bảo an toàn và chất lượng của sản phẩm rau trước khi sử dụng.
5.2 Cắt tỉa
Khi cây đã phát triển ổn định và có thân bò thì lúc này bạn cần cắt tỉa để giữ cho cây không mọc ra quá rộng. Ngoài ra, cắt tỉa cũng có lợi ích là thúc đẩy sự phát triển của chồi phụ và giúp cây phát triển mạnh mẽ hơn với nhiều cành lá hơn.
Bên cạnh đó, bạn hoàn toàn có thể tận dụng những cành đã cắt để trồng chúng vào chậu mới, tận dụng tài nguyên và tạo ra thêm cây mới từ cành cắt.
5.3 Sâu bệnh hại
Cây Bạc Hà với nhiều tinh dầu nên có khả năng đẩy lùi hầu hết côn trùng. Tuy nhiên, nếu quá trình chăm sóc không cẩn thận thì cây vẫn có thể mắc bệnh và bị côn trùng tấn công. Dưới đây là một số biện pháp:
– Thường xuyên xới đất và phá váng cho cây.
– Đặt cây ở nơi có ánh sáng đầy đủ.
– Bón tro bếp để tăng khả năng chống chịu của cây.
– Thực hiện việc nhổ cỏ và kiểm soát sâu bệnh thường xuyên.
Bên cạnh đó, khi cây Bạc Hà có dấu hiệu nhiễm bệnh, hãy ưu tiên sử dụng các sản phẩm sinh học hữu cơ thay vì thuốc hóa học để bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình.
Cây Bạc Hà có nhiều tinh dầu do đó có khả năng đẩy lùi hầu hết côn trùng, tuy nhiên bạn cũng cần chú ý sử dụng các biện pháp để phòng ngừa cho cây
5.4 Thu hoạch
Sau một tháng trồng thì bạn có thể bắt đầu thu hoạch cây. Bạn nên lựa chọn thời điểm thu hoạch vào những ngày nắng, đặc biệt là vào buổi sáng sớm và sử dụng dao để cắt các đoạn cành có lá. Sau đó bảo quản chúng ở nơi thoáng mát. Sau khoảng nửa tháng, cây sẽ mọc rậm trở lại và bạn có thể tiếp tục quy trình thu hoạch. Bạn cần lưu ý thu hoạch thường xuyên để tạo không gian phát triển tốt cho cây.
Lợi ích khi trồng cây Bạc Hà
Cây Bạc Hà đem lại rất nhiều công dụng tuyệt vời trong cuộc sống của chúng ta, cụ thể như sau:
6.1 Giúp làm sạch không khí
Khi nhắc đến bạc hà, người ta thường liên tưởng ngay đến hương thơm the mát và êm dịu. Chính vì đặc tính này, bạc hà thường được sử dụng để khử mùi và làm sạch không khí. Sau một ngày làm việc mệt mỏi, khi bước về nhà và mở cửa, không gian tràn ngập bởi hương thơm thoang thoảng sẽ tạo nên không khí thoải mái và dễ chịu trong từng góc nhỏ của căn nhà.
Ngoài ra, ứng dụng của bạc hà không chỉ giới hạn trong việc trồng và sử dụng làm rau ăn, mà còn mở rộng đến việc sản xuất tinh dầu, nến thơm, bộ khuếch tán hương thơm, lá treo thơm,…
6.2 Có lợi cho hệ tiêu hóa
Một tác dụng ít được biết đến của cây Bạc Hà là khả năng hỗ trợ hoạt động của hệ tiêu hóa. Tinh dầu bạc hà đặc biệt hiệu quả trong việc giảm các vấn đề liên quan đến tiêu hóa như buồn nôn và khó chịu ở vùng bụng. Một biện pháp đơn giản có thể được thực hiện bằng cách pha 5g lá bạc hà khô với 5ml tinh dầu bạc hà và 100ml nước.
Việc sử dụng tinh dầu bạc hà như vậy sẽ hỗ trợ việc kích thích hoạt động của đường ruột và bao tử, từ đó giúp cải thiện chức năng tiêu hóa. Do đó có thể đồng thời giúp giảm các triệu chứng như đầy hơi, khó chịu và buồn nôn. Đây là một cách tự nhiên và hiệu quả để hỗ trợ sức khỏe của hệ tiêu hóa.
6.3 Chữa bệnh cảm cúm
Sau đại dịch Covid-19, tinh dầu bạc hà đã trở thành một lựa chọn quan trọng trong việc đối phó với cảm cúm nhờ vào khả năng ức chế và ngăn chặn sự phát triển của virus Salmonella Typhoid giúp sát khuẩn. Một ứng dụng phổ biến của tinh dầu bạc hà là việc thêm vài giọt vào chậu nước nóng để tạo hơi nước, giúp cơ thể tiết mồ hôi và mang lại cảm giác thoải mái hơn khi đang mắc bệnh.
Hơn nữa, hương thơm của tinh dầu bạc hà trong quá trình xông hơi không chỉ giúp cơ thể thư giãn mà còn có thể giúp da trở nên hồng hào hơn. Ngoài ra, khả năng kháng khuẩn của tinh dầu bạc hà cũng được sử dụng để hỗ trợ điều trị mụn trên da. Đây là một cách tự nhiên và hiệu quả để bảo vệ sức khỏe và cải thiện tình trạng da sau thời kỳ đại dịch.
Tinh dầu Bạc Hà được ứng dụng rất nhiều trong điều trị cảm cúm
6.4 Làm giảm hôi miệng
Bạc hà không chỉ là một chất kháng khuẩn tự nhiên mà còn giúp làm cho hơi thở trở nên thơm mát. Kẹo cao su bạc hà thường được sử dụng để ngăn chặn hoặc loại bỏ hơi thở khó chịu. Ngoài ra, hương bạc hà cũng được thêm vào các sản phẩm như nước súc miệng và xịt thơm miệng để mang lại cảm giác sảng khoái và thơm lâu dài.
6.5 Giúp giảm cân
Lá bạc hà là một loại thảo mộc mang đến nhiều lợi ích trong quá trình giảm cân. Bạc hà được biết đến với khả năng kích thích các enzym tiêu hóa, hỗ trợ tiết mật và thúc đẩy quá trình tiêu hóa. Chúng không chỉ giúp cải thiện sự hấp thụ các chất dinh dưỡng từ thực phẩm mà còn tăng cường quá trình đồng hóa chúng.
Ngoài ra, lá bạc hà đóng vai trò quan trọng trong việc tăng tốc quá trình trao đổi chất. Điều này đồng nghĩa với việc cơ thể có khả năng chủ động hấp thụ và chuyển hóa chất dinh dưỡng một cách hiệu quả, từ đó thúc đẩy quá trình giảm cân.
6.6 Nâng cao sức khỏe tinh thần
Ngửi mùi tinh dầu bạc hà mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm cải thiện chức năng não và tăng cường sự tỉnh táo. Một số nghiên cứu đã chứng minh những hiệu quả này:
– Một nghiên cứu trên 144 người trưởng thành trẻ tuổi đã chỉ ra rằng, việc ngửi mùi thơm của tinh dầu bạc hà trong vòng 5 phút trước khi thực hiện bài kiểm tra có thể cải thiện đáng kể trí nhớ.
– Nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng, việc ngửi tinh dầu bạc hà khi lái xe có thể tăng sự tỉnh táo, giảm căng thẳng, lo lắng và mệt mỏi.
– Nghiên cứu khác nữa đã chứng minh rằng, hương thơm của tinh dầu bạc hà có tác dụng tăng cường sinh lực, giúp cơ thể duy trì sự tỉnh táo mà không gây ảnh hưởng đến hoạt động chức năng của não bộ.
6.7 Ngăn ngừa các bệnh về tim mạch
Bạc hà không chỉ mang lại hương vị thơm ngon mà còn có tác dụng giảm huyết áp và ngăn chặn các bệnh tim mạch một cách hiệu quả. Eugenol là một thành phần quan trọng trong bạc hà, hoạt động như chất chặn canxi tự nhiên, ngăn chặn sự di chuyển của canxi vào tế bào. Ngoài ra, nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng bạc hà còn chứa carvone là một hợp chất giúp giảm sự co thắt của mạch máu, có tác dụng hạ huyết áp.
6.8 Giúp mau lành vết thương
Tinh dầu có trong bạc hà thường có đặc tính kháng khuẩn mạnh mẽ. Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng tinh dầu bạc hà có khả năng giảm số lượng một số loại vi khuẩn thường thấy trong miệng, đồng thời ngăn chặn sự phát triển của các vi khuẩn từ thực phẩm, bao gồm E.coli, Listeria và Salmonella.
Nhờ vào tác động kháng khuẩn, kháng viêm và giảm đau, chiết xuất từ lá bạc hà cũng có thể đóng vai trò trong việc tăng cường tốc độ hồi phục và chữa lành vết thương. Những tính chất này làm cho bạc hà trở thành một lựa chọn tự nhiên hữu ích trong việc duy trì sức khỏe nướu và miệng, cũng như hỗ trợ quá trình chữa lành khi có vết thương.
Tinh dầu trong bạc hà có tính kháng khuẩn cao và giúp vết thương mau lành
Cách dùng Bạc Hà
Đến thời điểm hiện tại, không có liều lượng khuyến cáo chính xác cho việc sử dụng bạc hà hoặc tinh dầu bạc hà. Tuy nhiên, hàm lượng bạc hà sử dụng sẽ phụ thuộc vào mục đích cụ thể. Nếu bạn sử dụng viên uống chứa tinh dầu bạc hà thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi bắt đầu sử dụng.
Bạc hà có thể được sử dụng bất cứ lúc nào trong ngày, thường là sau bữa ăn để hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Ngoài ra, có nhiều dạng chế phẩm bạc hà như viên, dạng hít, dạng bôi lên da hoặc tinh dầu để xông, tùy thuộc vào mục đích sử dụng cụ thể của bạn. Trước khi bắt đầu bất kỳ chế độ sử dụng nào, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Lưu ý khi sử dụng Bạc Hà
Bạc hà và tinh dầu bạc hà có thể được sử dụng đường uống, đường thoa lên da và đường hít mà hầu hết đều được xem là an toàn. Lá bạc hà có thể sử dụng an toàn trong khoảng 8 tuần và hiện chưa có báo cáo nào rõ ràng về sự an toàn của việc sử dụng lá bạc hà trong thời gian dài hơn.
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng bạc hà cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm ợ chua, khô miệng, buồn nôn và nôn. Nếu bạn gặp bất kỳ vấn đề sức khỏe nào khi sử dụng sản phẩm chứa bạc hà thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ ngay lập tức.
Lời kết
Hy vọng rằng thông qua bài viết này bạn sẽ có cái nhìn rõ ràng và toàn diện hơn về cây Bạc Hà, bao gồm đặc điểm, công dụng, cách sử dụng, liều lượng khi sử dụng loại cây này. Ngoài ra, bạn cũng đã được hướng dẫn cách trồng và chăm sóc cây bạc hà ngay tại nhà. Đừng quên thưởng thức một cốc trà bạc hà vào buổi tối để có một giấc ngủ ngon và sâu hơn nhé!
