Củ Đậu được biết đến với vị ngọt thanh, có tác dụng làm mát cơ thể và từ lâu đã trở thành một thành phần rất quen thuộc trong ẩm thực gia đình Việt Nam. Hiện nay, có nhiều nông trại sản xuất củ đậu với chất lượng cao, đảm bảo cung cấp nguồn nguyên liệu chất lượng cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể tự trồng loại củ này tại nhà, chỉ cần lưu ý một số điều quan trọng và áp dụng những kỹ thuật cần thiết để đạt được kết quả tốt nhất!
Đặc điểm, nguồn gốc Củ Đậu
Củ Đậu có nguồn gốc từ Trung Mỹ và ở Việt Nam thường được biết đến với các tên gọi như củ sắn, sắn dây, sắn nước và là một loại cây thân leo. Hơn nữa, chúng cũng phổ biến ở nhiều khu vực như châu Mỹ, Trung Quốc và Đông Nam Á.
Cây sắn có thể đạt chiều cao lên đến 4 – 5m với hoa màu tím và củ hình thành từ phần rễ có vỏ mỏng màu vàng nhạt và ruột màu trắng kem. Ngoài ra, với vị ngọt nhẹ nên củ sắn rất phù hợp để ăn sống hoặc chế biến thành nhiều món ăn khác nhau.
Mặc dù phần củ đậu thơm ngon và giàu chất dinh dưỡng, tuy nhiên lá và hạt lại có độc tính cao, thường được sử dụng trong sản xuất thuốc trừ sâu và rệp, do đó bạn cần cẩn thận khi sử dụng. Khi mua củ đậu, đặc biệt là với số lượng lớn, bạn cần loại bỏ lá ngay để tránh nguy cơ ngộ độc, đặc biệt là đối với trẻ em và những người không biết cách nhận biết.
Thành phần dinh dưỡng của Củ Đậu bao gồm tinh bột (2,4%), glucose (4,51%), nước (86 – 90%), protein (1,46%) và các chất dinh dưỡng khác như sắt, canxi, phốt pho, vitamin C. Đặc biệt, củ đậu không chứa chất béo.
Để chọn củ đậu ngon, bạn nên chú ý đến vỏ màu trắng ngà, nhẵn và cuống xanh tươi. Bởi cuống nhỏ hơn thường là dấu hiệu của củ mọng nước và ít xơ hơn. Củ đậu có thể được bảo quản tốt trong môi trường khô ráo và có thể giữ được chất lượng trong khoảng 7 – 10 ngày. Nếu muốn tận hưởng hương vị ngon nhất, bạn nên đợi một hoặc hai ngày sau khi mua, đặc biệt là khi phần vỏ bắt đầu héo.
Củ Đậu còn có các tên gọi khác là củ sắn, sắn dây, sắn nước
Cách trồng Củ Đậu chi tiết
Sau đây chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn chi tiết quá trình trồng Củ Đậu giúp đạt năng suất cao nhé:
2.1 Thời vụ trồng
Kỹ thuật trồng Củ Đậu được phân chia thành nhiều vụ trong năm. Vụ xuân thường diễn ra từ tháng 2 đến tháng 3 với thời gian thu hoạch vào tháng 5. Nếu bạn lựa chọn vụ hè thì hãy trồng vào tháng 4 để thu hoạch sớm hơn. Hơn nữa, bạn cũng có thể chọn vụ thu đông diễn ra vào tháng 8-9 và thu hoạch sau tết nguyên đán. Tuy nhiên, vụ xuân và vụ đông thường mang lại năng suất cao nhất.
2.2 Dụng cụ trồng
Bạn có thể tận dụng những vật liệu sẵn có như bao xi măng, chậu, khay, thùng xốp trong nhà hoặc khu vườn trống để trồng cây Củ Đậu. Hơn nữa đừng quên đục lỗ dưới đáy khay để nước có thể thoát ra. Ngoài ra, nếu chọn sử dụng xô, chậu hoặc thùng xốp, bạn hãy lựa chọn loại có độ sâu và rộng phù hợp để đảm bảo cây Củ Đậu phát triển mạnh mẽ nhất.
2.3 Đất trồng
Cây Củ Đậu phát triển tốt trong loại đất pha cát hoặc đất nhẹ, tơi xốp, có khả năng giữ ẩm, thoát nước hiệu quả và có đủ ánh sáng cũng như không khí thoáng mát.
Ngoài ra, nếu bạn không muốn mua đất sẵn thì cũng có thể tự trộn đất với phân bò hoai mục, phân gà, phân trùn quế, vỏ trấu, xơ dừa, than bùn, mùn hữu cơ… Đặc biệt, bạn nên bón lót vôi và phơi ải từ 7 – 10 ngày trước khi trồng sẽ giúp xử lý các mầm bệnh có thể có trong đất.
Đất trồng tốt nhất cho cây alf đất pha cát hoặc đất nhẹ, tơi xốp và thoát nước tốt
2.4 Chọn giống và trồng cây
Cây Củ Đậu có thể được trồng sử dụng cả hom giống và hạt giống, tuy nhiên, trồng bằng hạt giống thường mang lại năng suất cao hơn.
Trước khi bắt đầu quá trình trồng Củ Đậu, bạn cần tiến hành bón lót đất bằng phân chuồng hoai mục và duy trì độ ẩm vừa đủ bằng cách tưới nước. Sau đó, gieo hạt giống củ đậu lên mặt đất và nhẹ nhàng ấn nhẹ để hạt giống không bị trôi khi tưới nước.
Bạn cần đặt hạt giống nằm ngang đều và cách nhau khoảng 8 – 10cm sẽ giúp tạo ra không gian phát triển tốt cho cây. Tiếp theo, rải một lớp đất mỏng lên trên hạt giống và sử dụng rơm rạ băm nhỏ để phủ đều lên luống, sau đó tưới nước để đất duy trì độ ẩm.
Ngoài ra, để đảm bảo điều kiện tốt khi nảy mầm, bạn cần tưới nước đều đặn từ 1 đến 2 lần mỗi ngày, đồng thời giữ cho đất luôn ẩm. Sau khoảng 7 – 10 ngày, cây Củ Đậu sẽ nảy mầm và bắt đầu phát triển lá. Khi cây con đã mọc được từ 15 – 20 ngày, bạn cần thực hiện quá trình tỉa bớt cây con nếu chúng mọc quá dày, từ đó sẽ giúp cải thiện sự phát triển của cây chính.
Trồng cây bằng hạt giống là phương pháp phổ biến nhất và giúp mang lại năng suất cao
Cách chăm sóc Củ Đậu đúng kĩ thuật
Phương pháp chăm sóc cây Củ Đậu rất quan trọng, giúp đảm bảo sự phát triển mạnh mẽ của cây và đạt được năng suất cao. Để bắt đầu quá trình chăm sóc, bạn cần tưới nước cây đều đặn mỗi ngày từ 1-2 lần, tùy thuộc vào điều kiện khí hậu và độ ẩm của đất. Từ đó sẽ đảm bảo đất luôn duy trì độ ẩm ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của củ đậu.
Sau khoảng 7-10 ngày, khi cây nảy mầm và phát triển lá, lúc này bạn cần thực hiện quá trình tỉa bớt cây giống. Từ đó sẽ giúp tập trung dưỡng chất vào cây chính, đảm bảo cung cấp đầy đủ dưỡng chất. Và do đó sẽ hỗ trợ sự phát triển mạnh mẽ của cây, làm tăng khả năng đạt được năng suất cao.
Ngoài ra, bạn cũng nên tưới thúc phân đạm hòa loãng nước sau 20 ngày gieo hạt. Từ đó sẽ giúp cây giống phát triển thân lá nhanh chóng. Tuy nhiên, bạn chỉ nên tưới lượng nước vừa đủ để duy trì độ ẩm cho cây, vì củ đậu không chịu được đất quá khô hoặc quá ẩm. Đồng thời, bạn cũng cần liên tục nhổ cỏ dại sẽ giúp duy trì sức khỏe của cây.
Bạn cần chú ý tưới nước, cắt tỉa, bón phân đúng cách trong quá trình chăm sóc cây
Cách bấm ngọn giúp kích thích Củ Đậu ra trái
Trong quá trình chăm sóc Củ Đậu, bạn cần thực hiện kỹ thuật bấm ngọn và cắt tỉa thân lá. Từ đó sẽ giúp cây hấp thụ dưỡng chất nhằm hỗ trợ cho sự sinh trưởng và phát triển.
Khi Củ Đậu đã phát triển khoảng một tháng, lúc này bạn cần thực hiện bấm ngọn lần đầu tiên. Để đạt hiệu quả tốt nhất, bạn cần kết hợp bón thúc phân NPK và tưới nước đều trên bề mặt chậu để đảm bảo phân bố đồng đều. Từ đó sẽ giúp cây hấp thụ dưỡng chất một cách hiệu quả và đạt được năng suất cao nhất.
Tiếp theo, cứ mỗi 7-10 ngày, bạn cần bấm ngọn tiếp theo để hỗ trợ sự phát triển của cây. Khi thực hiện bấm ngọn đúng thời điểm sẽ giúp cây tận dụng dưỡng chất một cách hiệu quả, đồng thời đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao nhất.
Khi cây bắt đầu ra hoa và lộc non, bạn cần sử dụng kéo để cắt bỏ hết búp hoa. Từ đó sẽ giúp cây tập trung vào phát triển củ đậu, đồng thời đảm bảo năng suất cao hơn. Do đó, cây không phải tập trung sản xuất hoa và trái, giúp duy trì sức khỏe của cây và đạt được năng suất tối đa.
Bạn cần thực hiện kỹ thuật bấm ngọn và cắt tỉa thân lá để giúp kích thích cây ra trái
Thu hoạch Củ Đậu
Củ Đậu thường được thu hoạch sau khoảng 4 – 5 tháng kể từ khi trồng. Lúc thu hoạch, cây củ đậu thường rụng gần hết lá và lá chuyển sang màu vàng nhạt.
Công dụng của Củ Đậu
Củ Đậu không chỉ giúp làm mát hiệu quả trong những ngày hè nóng bức mà còn mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho sức khỏe, đặc biệt là trong phòng ngừa bệnh. Cùng tìm hiểu các lợi ích ngay sau đây nhé:
6.1 Tốt cho hệ tiêu hóa
Trong hệ tiêu hóa, Inulin đóng vai trò quan trọng bằng cách tăng cường sức đề kháng cho đường ruột. Chất này có khả năng chữa lành các vấn đề mà hệ tiêu hóa thường gặp và thường xuất hiện tự nhiên trong rau củ và hoa quả. Củ Đậu đặc biệt giàu Inulin và chất xơ, đồng thời thúc đẩy quá trình tiêu hóa và tăng cường lưu giữ chất dinh dưỡng ở đường ruột.
Theo thông tin từ Vinmec, Củ Đậu có ảnh hưởng tích cực đối với hệ tiêu hóa, hỗ trợ quá trình thanh nhiệt và giải độc cơ thể nhanh chóng. Hơn nữa, Củ Đậu đặc biệt giàu chất xơ, từ đó giúp giảm tăng tiết axit dạ dày và có tác dụng nhuận tràng.
Ăn Củ Đậu rất tốt cho hệ tiêu hóa, giúp thanh nhiệt và giải độc cho cơ thể
6.2 Giúp giảm cân
Thực phẩm chứa ít calo đóng vai trò quan trọng trong chế độ giảm cân và Củ Đậu là một lựa chọn tuyệt vời. Với chỉ 35% calo trong mỗi 100 gram, củ đậu không chỉ giúp kiểm soát lượng calo mà còn cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, chất xơ và nước, từ đó giúp tạo ra cảm giác no lâu. Chính vì thế mà Củ Đậu trở thành một món ăn hỗ trợ hiệu quả trong quá trình giảm cân, giúp giảm sự thèm ăn và kiểm soát cảm giác đói cho những người phụ nữ quan tâm đến duy trì vóc dáng.
Trong Củ Đậu có chứa rất ít calo nên rất thích hợp để giảm cân
6.3 Giúp kháng khuẩn
Củ Đậu là nguồn cung cấp vitamin B6, một loại vitamin quan trọng hỗ trợ sức khỏe não bộ, đồng thời giúp cơ thể chuyển đổi protein thành năng lượng sử dụng được.
Ngoài ra, vitamin B6 cũng đóng vai trò trong hỗ trợ chức năng thần kinh, quá trình hình thành tế bào máu đỏ và tổng hợp các kháng thể chống lại virus và vi khuẩn cả ở môi trường bên ngoài lẫn bên trong cơ thể.
6.4 Tốt cho sức khỏe tim mạch
Tương tự như nhiều loại rau khác, Củ Đậu là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng phong phú, có lợi cho sức khỏe tim mạch, bao gồm nước và các phân tử carbohydrate đa dạng. Đặc biệt, Oligofructose inulin có trong củ đậu được liên kết trực tiếp với giảm mức cholesterol và tăng cường sức khỏe tim mạch.
Ngoài ra, Củ Đậu cũng chứa vitamin C, một chất chống viêm và chống lại gốc tự do cũng như kali, từ đó giúp kiểm soát huyết áp, từ đó hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Bổ sung Củ Đậu vào thực đơn hàng ngày giúp tăng cường sức khỏe tim mạch
6.5 Tốt cho hệ miễn dịch
Thành phần chất xơ đặc biệt của Củ Đậu không chỉ kích thích sự phát triển của vi khuẩn có lợi trong đường ruột, duy trì hoạt động hiệu quả của hệ tiêu hóa mà còn có khả năng ngăn chặn đột biến tế bào và sự phát triển của khối u.
6.6 Tốt cho sức khỏe xương khớp
Oligofructose inulin có trong Củ Đậu giúp duy trì sức khỏe của xương bằng cách tăng cường tích trữ khoáng chất, giảm tỷ lệ bào mòn và thúc đẩy quá trình hấp thụ canxi vào xương.
Ngoài ra, Củ Đậu cung cấp các chất dinh dưỡng quan trọng như kali, magie và mangan, những chất này có ảnh hưởng tích cực giúp chống loãng xương, đặc biệt là ở người cao tuổi.
6.7 Giúp làm đẹp
Củ Đậu với hàm lượng vitamin C cao, không chỉ thúc đẩy sản xuất collagen, giúp làn da mềm mại và sáng màu mà còn chứa nhiều nước và khoáng chất, từ đó giúp dưỡng ẩm và ngăn chặn độc tố. Hơn nữa, thái mỏng củ đậu để đắp trực tiếp lên da cũng là một biện pháp làm đẹp hiệu quả và đã được nhiều phụ nữ tin dùng.
Ăn Củ Đậu giúp làn da trở nên mềm mại và sáng màu hơn
6.8 Tốt cho phụ nữ mang thai
Ngoài chứa nhiều nước, Củ Đậu còn đặc trưng với hàm lượng tinh bột và đường glucose cao nên sẽ là một lựa chọn lý tưởng cho bà bầu, đặc biệt là trong giai đoạn ốm nghén. Hơn nữa, vị giòn ngọt của củ đậu không chỉ mang lại hương vị ngon miệng mà còn giúp làm giảm cảm giác khó chịu trong thời kỳ mang thai.
Bên cạnh đó, chất xơ trong Củ Đậu không chỉ thúc đẩy quá trình tiêu hóa mà còn có tác dụng nhuận tràng, hỗ trợ ngăn chặn hiệu quả táo bón và bệnh trĩ ở bà bầu.
Tuy nhiên, do củ đậu có tính thanh mát, do đó không nên ăn quá nhiều trong ba tháng đầu thai kỳ bởi có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của thai nhi.
6.9 Tăng cường lưu thông máu
Củ Đậu mang lại lợi ích quan trọng cho hệ thống tuần hoàn bằng cách cung cấp đồng và sắt. Nếu thiếu hụt các thành phần này, cơ thể có thể trải qua tình trạng thiếu máu, gây ra ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan khác.
6.10 Cung cấp vitamin C cho cơ thể
Ăn Củ Đậu hàng ngày là cách hiệu quả để cung cấp vitamin C cho cơ thể. Vitamin C không chỉ là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp loại bỏ tác động của gốc tự do và kiểm soát tình trạng viêm mà còn có thể hỗ trợ chống lại bệnh ung thư, ngăn chặn bệnh tim mạch và giảm nguy cơ suy giảm nhận thức.
Một số chú ý khi ăn Củ Đậu
Củ Đậu tuy có nhiều lợi ích với sức khỏe con người, tuy nhiên bạn cần phải chú ý sử dụng đúng cách để không gây ra các tác dụng phụ:
7.1 Không nên giảm cân bằng Củ Đậu
Củ Đậu được coi là lựa chọn tốt cho những người thừa cân hoặc béo phì. Tuy nhiên, không nên sử dụng củ đậu như một biện pháp “trừ bữa” để giảm cân. Bởi mặc fù củ đậu có chứa nhiều chất xơ, vitamin và ít năng lượng nhưng không đủ để cung cấp tất cả các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Nếu chỉ dựa vào củ đậu để giảm cân sẽ có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng, gây uể oải, mệt mỏi và không đảm bảo sức khỏe toàn diện.
Bên cạnh đó, đối với những người có làn da khô, Củ Đậu có thể được sử dụng như một biện pháp làm đẹp. Bạn có thể thái lát củ đậu và đắp lên mặt hoặc ép lấy nước để tạo thành mặt nạ có thể giúp làn da trở nên mịn màng, giữ ẩm, giảm nếp nhăn và làm da căng bóng hơn. Đồng thời, củ đậu cũng có khả năng hút chất độc trong da một cách hiệu quả, giúp hỗ trợ quá trình làm đẹp tự nhiên.
Củ Đậu mặc dù có nhiều lợi ích, tuy nhiên bạn cần chú ý sử dụng đúng cách để tránh các tác dụng phụ không mong muốn
7.2 Không nên ăn quá nhiều
Do Củ Đậu có hàm lượng nước cao nên khi tiêu thụ lượng lớn có thể dẫn đến sự căng trước của dạ dày. Dạ dày mở rộng do thức ăn, dẫn đến sản xuất nhiều dịch dạ dày hơn và tăng cường nhu cầu thèm ăn. Tuy nhiên, nếu ăn củ đậu quá mức không có lợi cho những người mắc bệnh dạ dày và có thể làm suy yếu cơ thể.
Hơn nữa, mặc dù củ đậu chứa chất xơ và vitamin phong phú nhưng không đủ để cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết. Sự thiếu hụt này có thể xảy ra khi chỉ sử dụng củ đậu để giảm cân, gây ra tình trạng uể oải và mệt mỏi trong cơ thể.
7.3 Không được ăn lá và hạt
Lá và hạt của cây Củ Đậu cũng có thể được sử dụng như một nguồn nguyên liệu trong lĩnh vực y học. Tuy nhiên, bạn hãy nhớ kỹ là không nên ăn hai phần này do chúng chứa chất tephrosin và rotenon. Những hợp chất này khi tiếp xúc với cơ thể có thể tạo ra hiện tượng ngộ độc, có thể gây ra đau bụng mạnh, co giật toàn thân, loạn nhịp tim, tụt huyết áp và suy hô hấp.
Cụ thể, phần hạt của cây Củ Đậu chứa độc tố rotenon, không thích hợp để ăn mà lại được sử dụng trong sản xuất thuốc trừ sâu và điều trị các bệnh ngoài da như ghẻ lở. Trong trường hợp tiêu thụ phần hạt này, người bệnh có thể phát hiện triệu chứng ngộ độc từ 5 đến 40 phút sau.
Những triệu chứng có thể phát triển nhanh chóng và trở nên nặng nề, có khả năng gây tử vong trong khoảng 2 đến 5 giờ. Tuy nhiên, nếu tình trạng được kiểm soát kịp thời, những triệu chứng nặng nề nhất có thể giảm nhẹ sau khoảng 4 đến 7 giờ. Vì vậy, khi chế biến củ đậu tươi, bạn cần loại bỏ hoàn toàn lá và hạt của cây để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Lời kết
Hy vọng rằng những thông tin trên đã giúp bạn giải đáp mọi thắc mắc liên quan đến thời vụ, kỹ thuật trồng và chăm sóc Củ Đậu. Ngoài ra, bài viết cũng nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn về giá trị dinh dưỡng mà loại củ này mang lại cho sức khỏe con người. Chúc bạn có một vụ thu hoạch Củ Đậu bội thu và thành công!
