Gừng từ lâu đã trở thành một trong những loại gia vị phổ biến trong nhiều gia đình. Chúng còn được biết đến với nhiều công dụng trong y học cổ truyền, đặc biệt giúp tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa cảm lạnh. Ngoài ra, chúng cũng là loại cây rất dễ trồng, bạn có thể trồng ngay tại nhà, phục vụ cho cả gia đình. Cùng Nuoitrong.com tìm hiểu ngay cách trồng gừng hiệu quả tại nhà nhé!
Đặc điểm của cây Gừng
Gừng có tên khoa học là Zingiber officinale, là một loại cây được sử dụng rộng rãi làm gia vị và trong y học. Cây có thân rễ mập, mọng thịt, phân nhiều nhánh với lớp vỏ ngoài màu nâu và phần ruột màu vàng nhạt, mang một hương thơm đặc trưng và hấp dẫn.
Các chồi lá phát triển từ mặt đất thực ra chỉ là các thân giả, cao từ 50cm đến 125cm, được hình thành từ các bẹ lá quấn chặt vào nhau với phiến lá hình mác dài từ 15cm đến 30cm.
Nhiều người thường thắc mắc liệu loại củ này có hoa không, và câu trả lời là có, gừng thực sự có hoa. Cụm hoa gừng thường mọc từ thân rễ với cuống hoa cao từ 15cm đến 30cm và thường bắt đầu ra hoa vào tháng 10. Tuy nhiên, các cụm hoa này hiếm khi xuất hiện trên các cây gừng được trồng.
Đặc điểm hình thái của cây Gừng
Chuẩn bị trước khi trồng Gừng
Trước khi trồng cây, bạn cần đảm bảo chuẩn bị cẩn thận và kĩ lưỡng nhằm giúp quá trình trồng diễn ra thuận lợi nhất:
2.1 Thời vụ trồng
Nhìn chung, Gừng được coi là loại cây dễ trồng và dễ chăm sóc, đồng thời có thể được trồng quanh năm. Tuy nhiên, thời điểm tốt nhất để trồng cây là vào đầu hoặc cuối mùa xuân. Ngoài ra, bạn cũng có thể trồng cây trong khoảng thời gian cuối năm, từ tháng 10 đến tháng 12.
Cây Gừng khá dễ trồng và chăm sóc, đồng thời có thể được trồng quanh năm
2.2 Chọn giống
Thường thì khi trồng gừng, bạn nên ưu tiên sử dụng củ làm giống thay vì sử dụng hạt hoặc phương pháp khác. Hiện nay, có sẵn nhiều loại giống gừng khác nhau nhưng khi trồng cho mục đích sử dụng trong gia đình, bạn nên lựa chọn những loại gừng có củ nhỏ, thường được biết đến với tên gừng ta bởi chúng thường có hương vị cay và thơm hơn.
Cây gừng từ loại này khi phát triển cũng không quá cao, từ đó giúp giảm nguy cơ gãy lá. Đặc biệt, bạn nên chọn những củ có thân dày, bề mặt trơn nhẵn, vỏ nguyên vẹn, không bị khô héo và loại bỏ phần gốc của gừng giống để đảm bảo chất lượng.
2.3 Đất trồng
Gừng thuộc nhóm cây dễ trồng và không yêu cầu đặc điểm đất cụ thể, tuy nhiên, để đạt hiệu suất tốt nhất, bạn nên sử dụng đất tơi xốp có khả năng thoát nước tốt. Bạn có thể mua đất trộn sẵn hoặc tự trộn đất sạch với trấu sống và tro trấu cùng với phân giun quế theo tỉ lệ 1:2:1 để tạo ra môi trường trồng phù hợp.
Ngoài ra, một phương pháp trồng gừng hiện đại khác là sử dụng hệ thống thủy canh, không cần sử dụng đất. Kỹ thuật này đang trở nên phổ biến và được triển khai ở nhiều vùng trong cả nước.
Đất trồng Gừng nên là loại đất tơi xốp có khả năng thoát nước tốt
Cách trồng Gừng chi tiết
Sau khi đã chuẩn bị kĩ lưỡng, hãy cùng tiến hành các bước trồng:
3.1 Xử lý gừng giống
Để đảm bảo rằng các mắt gừng nảy mầm đều nhau, bạn có thể ngâm gừng trong nước khoảng một đêm. Sau khi ngâm, bạn sẽ sử dụng dao để cắt gừng thành các phần nhỏ, mỗi phần khoảng 40 đến 60 gram, tương đương khoảng 3 đốt ngón tay, và mỗi phần này sẽ chứa khoảng 3 – 4 mắt gừng.
Ngoài ra, để tăng hiệu quả nảy mầm của cây, bạn có thể ủ gừng trong trấu và khăn ẩm, sau đó tưới nước thường xuyên cho đến khi mấu gừng nảy mầm, sau đó bạn có thể mang chúng đi trồng.
Bạn cần xử lý Gừng giống cẩn thận trước khi trồng
3.2 Hướng dẫn từng bước cách trồng Gừng
Cây có thể được trồng trên nhiều loại vật liệu như xô, chậu, bao tải hoặc có thể trồng trên vườn theo quy mô lớn. Tuy nhiên, bất kể phương pháp trồng nào được sử dụng đều cần đảm bảo hệ thống thoát nước tốt và có đủ thông thoáng để tạo điều kiện phát triển tốt nhất cho cây.
Hơn nữa, trên mỗi luống trồng, cây thường được sắp xếp thành hai hàng xen kẽ nhau với khoảng cách giữa các hàng là 40 – 50cm và giữa mỗi cây là 30 – 40cm. Cây được đặt vào đất ở độ sâu khoảng 5 – 7cm sau khi đã qua xử lý với mắt mầm hoặc chồi hướng lên trên hoặc hướng ngang.
Đất mịn được dùng để phủ lên củ gừng, và sau đó được ấn chặt để đất tiếp xúc tốt với củ. Sau đó, lớp đất mịn khác được sử dụng để phủ bằng mặt của luống.
Còn đối với trồng gừng trong chậu thì khoảng 2 – 3 củ gừng được đặt vào mỗi chậu hoặc số lượng này có thể thay đổi phụ thuộc vào kích thước của chậu hoặc các dụng cụ khác mà được sử dụng để trồng cây.
Bên cạnh đó, sau khi trồng, cây cần được tưới nước từ 2 đến 3 lần mỗi ngày. Lượng nước cần tưới vừa phải, không nên tưới quá nhiều hoặc quá thường xuyên nhằm tránh tình trạng cây bị ngập nước và gây ra tình trạng thối cho củ.
Cách chăm sóc Gừng sau khi trồng
Quá trình chăm sóc cây Gừng sau khi trồng đóng vai trò rất quan trọng nhằm giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt.
4.1 Tưới nước
Gừng ưa ẩm nhưng không chịu được đọng nước, do đó bạn cần chú ý tưới nước đúng cách cho cây. Trong giai đoạn mới trồng, bạn nên tưới nước khoảng 2 lần/ngày nhưng khi cây đã phát triển nhiều lá thì chỉ cần tưới 1 lần/ngày. Khi gần đến thời điểm thu hoạch, bạn nên giảm lượng nước để chất lượng của củ gừng đạt tốt nhất.
Đồng thời lưu ý rằng cây phát triển tốt ở nơi có ánh sáng, và thời gian chiếu sáng tốt nhất là khoảng 6 giờ mỗi ngày.
Cây Gừng ưa ẩm nhưng không chịu đọng nước, do đó bạn cần đảm bảo tưới nước sao cho phù hợp
4.2 Bón phân
Bạn nên sử dụng phân hữu cơ an toàn cho sức khỏe con người và môi trường, hòa tan phân với nước và tưới cho cây mỗi hai tháng một lần.
Để đạt được năng suất cao nhất, bạn hãy tập trung nhổ cỏ dại và vun xới đất thường xuyên để bảo vệ sự phát triển của nhánh gừng.
4.3 Phòng ngừa sâu bệnh hại
Gừng thường ít gặp các vấn đề về sâu bệnh, tuy nhiên, trong giai đoạn mầm mới nảy nhú, cây dễ bị ốc sên tấn công, vì vậy bạn cần chú ý đến giai đoạn này.
Ngoài ra, một số bệnh thường gặp của cây bao gồm thối củ, thối rễ, thối thân hoặc cháy lá cũng như lá khô. Trong trường hợp này, bạn có thể nhổ bỏ cả cây để ngăn chặn khả năng có thể lây lan trên diện rộng hoặc bạn cũng có thể dùng các chế phẩm sinh học để xử lý.
4.4 Làm cỏ và vun gốc
Trong khoảng 25 đến 30 ngày sau khi trồng, bạn nên tiến hành phun thuốc trừ cỏ hoặc làm sạch cỏ dại bằng tay, đồng thời kết hợp bón phân thúc lần 1 và xới xáo, vun đất quanh gốc cây. Trong những tháng tiếp theo, nếu thấy cỏ dại mọc nhiều và lấn át cây, bạn cần thực hiện làm sạch và tẩy lại cỏ quanh gốc.
Ngoài ra, bạn cũng cần phải bảo quản diện tích trồng tốt, tránh để cho các loài vật cắn phá hoặc dẫm đạp lên cây. Đồng thời, không để củ gừng lộ ra khỏi mặt đất để đảm bảo chất lượng và giá trị thương phẩm của củ gừng.
Thu hoạch và bảo quản Gừng
Tùy vào mục đích sử dụng, thu hoạch gừng có thể được thực hiện từ 4 tháng trồng trở lên, nhưng đối với mục đích sử dụng giống thì nên chờ đến ít nhất 9 tháng.
Khi thu hoạch, bạn cần cẩn thận và tránh sử dụng cuốc mạnh để không làm xây xát củ bởi sẽ giảm giá trị thương phẩm và làm tăng khả năng bị hỏng. Ngoài ra, sau khi thu hoạch, bạn cần nhổ bụi cẩn thận, rũ sạch đất xung quanh củ, sau đó chất thành khóm và tiến hành cắt lấy củ.
Để bảo quản gừng, bạn nên đặt chúng tại nơi khô ráo và thoáng mát, tương tự như cách bảo quản các loại cây thân củ và rễ củ khác.
Các củ giống có thể được đặt vào trong thùng, chậu hoặc trải đều trên sàn nhà. Hơn nữa, trên mỗi lớp củ, bạn nên phủ bằng một lớp đất mịn, khô dày khoảng 1 – 2cm. Trong quá trình tồn trữ và bảo quản, bạn cũng có thể sử dụng một số hoá chất đặc hiệu để phòng ngừa sự tấn công của côn trùng.
Thu hoạch gừng có thể được thực hiện từ 4 tháng trồng trở lên
Công dụng của củ Gừng
Củ Gừng thường được sử dụng rất nhiều trong các món ăn nhằm tăng thêm hương vị, đồng thời cũng có vô vàn lợi ích tuyệt vời đối với sức khỏe con người:
6.1 Hỗ trợ điều trị các bệnh đường tiêu hóa
Tính cay nóng của Gừng cùng với các tinh chất có tác dụng điều trị các triệu chứng tiêu hóa như ợ hơi, ợ chua, ợ nóng,… Từ đó khiến gừng trở thành một lựa chọn tuyệt vời để khắc phục các vấn đề về tiêu hóa và các vấn đề liên quan đến đường ruột. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng trà gừng thay vì sử dụng gừng tươi cũng đều có tác dụng tương tự.
Ngoài ra, đối với những người kén ăn hoặc có vấn đề về sức khỏe gây ra sự chán ăn, gừng tươi có thể được sử dụng mỗi ngày với một lượng vừa phải. Từ đó sẽ giúp điều chỉnh lượng đường trong máu, kích thích quá trình tiêu hóa và tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
Ăn Gừng có thể giúp hỗ trợ điều trị các vấn đề về tiêu hóa và bảo vệ sức khỏe đường ruột
6.2 Giảm triệu chứng say xe và ốm nghén
Những người bị say tàu xe thường hiểu rõ cảm giác khó chịu của buồn nôn và đau đầu, ngoài ra còn có các bà mẹ trong giai đoạn ốm nghén. Gừng tươi đã được chứng minh là có tác dụng cải thiện các triệu chứng này một cách hiệu quả. Bởi tính ấm và cay của gừng có thể giúp làm nóng cơ thể, làm trung hòa axit trong dạ dày và giảm cảm giác buồn nôn.
Hơn nữa, phụ nữ mang thai và gặp phải ốm nghén có thể sử dụng gừng tươi với liều lượng nhỏ để giảm cảm giác không thoải mái và kích thích sự thèm ăn.
6.3 Giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường
Các nghiên cứu đã được thực hiện trên bệnh nhân mắc bệnh cholesterol cao trong máu đã chỉ ra rằng việc sử dụng gừng tươi đã mang lại kết quả tích cực, đồng thời giúp giảm mức cholesterol trong máu đáng kể. Đồng thời cũng đã quan sát thấy sự kiểm soát được mức đường trong máu.
Chính vì thế, sử dụng gừng tươi được coi là một biện pháp hữu ích giúp ngăn ngừa nhiều bệnh lý nguy hiểm và phổ biến ngày nay như tiểu đường, cao huyết áp và béo phì.
Bổ sung Gừng vào thực đơn hàng ngày có thể giúp cân bằng lượng đường trong máu
6.4 Giúp giảm cân
Bạn đang áp dụng một chế độ ăn kiêng kết hợp với việc tập luyện để giảm cân và duy trì vóc dáng? Thực tế, việc tăng cân không kiểm soát và béo phì thường có nguyên nhân từ sự rối loạn trong quá trình chuyển hóa cơ thể. Vì vậy, cân bằng lại chất trong cơ thể là rất quan trọng.
Củ gừng tươi được xem là một lựa chọn phù hợp trong trường hợp này, với khả năng ổn định quá trình trao đổi chất, từ đó giúp tăng cường hiệu quả của chế độ ăn kiêng. Ngay cả khi đã hoàn thành chế độ ăn kiêng thì duy trì sự ổn định trong quá trình trao đổi chất sẽ giúp ngăn ngừa tăng cân trở lại.
6.5 Làm giảm triệu chứng buồn nôn
Khi bạn cảm thấy buồn nôn, chỉ cần một miếng nhỏ gừng, bạn có thể nhai hoặc giã nát sau đó nấu với chút nước và uống khi còn ấm, thường sẽ giúp làm dịu cảm giác buồn nôn một cách đáng kể. Dù buồn nôn là do say tàu xe hay do thai nghén, gừng đều có thể mang lại hiệu quả. Dựa trên một số nghiên cứu với tổng số 1.278 phụ nữ mang thai, 1.1–1.5 gram gừng có thể giảm đáng kể các triệu chứng buồn nôn.
Tuy nhiên, khi sử dụng gừng trong thời kỳ mang thai, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ. Đặc biệt nếu bạn có tiền sử chảy máu âm đạo hoặc rối loạn đông máu, vì gừng có thể không phù hợp với trường hợp này.
Ngoài ra, một số nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng gừng có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn và nôn mửa sau một số loại phẫu thuật, cũng như giảm triệu chứng buồn nôn liên quan đến sử dụng các loại thuốc hóa trị chống ung thư.
Ăn Gừng có tác dụng rất tốt giúp giảm triệu chứng buồn nôn
6.6 Giúp giảm đau bụng kinh
Một trong những công dụng của gừng là giảm đau, bao gồm cả đau bụng kinh.
Theo một nghiên cứu với sự tham gia của 74 tình nguyện viên, đã được phát hiện rằng việc sử dụng liều lượng 2 gram gừng tươi hoặc đun với nước nóng trong một ngày đã làm giảm khoảng 25% cơn đau cơ do tập thể dục.
Ngoài ra, các phụ nữ thường sử dụng nước gừng ấm hoặc trà gừng pha với táo đỏ và đường nâu để làm dịu các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn hoặc cảm giác lạnh trong kỳ kinh nguyệt.
Có nhiều nghiên cứu đã được tiến hành để chứng minh hiệu quả của gừng trong giảm đau bụng kinh, và một đánh giá năm 2016 về các nghiên cứu này kết luận rằng gừng có thể giúp giảm cơn đau bụng kinh, bao gồm cả cơn đau trước hoặc trong kỳ kinh nguyệt.
6.7 Tăng cường chức năng não bộ
Gừng sống được biết đến với khả năng giảm stress oxy hóa, đây là nguyên nhân nguy cơ gây ra bệnh Alzheimer và có thể bị suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác.
Theo một nghiên cứu năm 2012 trên phụ nữ trung niên khỏe mạnh, hàng ngày nếu dùng chiết xuất từ gừng có thể giúp làm tăng cường trí nhớ khi làm việc. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu trên động vật đã cho thấy gừng có khả năng bảo vệ chống lại sự suy giảm chức năng não liên quan đến tuổi tác.
Nghiên cứu về khả năng ức chế MAO-A của các thành phần terpene từ chiết xuất gừng đã phát hiện ra rằng các chất này có khả năng ức chế vừa phải đối với enzym MAO-A trong các thử nghiệm trên ống nghiệm. Enzym MAO-A tham gia vào quá trình làm mất hoạt tính của các chất nền tảng cho chức năng bình thường của não, từ đó giúp điều trị các bệnh rối loạn trầm cảm.
Các thực phẩm chiết xuất từ Gừng có thể giúp tăng cường sức khỏe não bộ
6.8 Giúp chống nhiễm trùng
Thực tế, chiết xuất từ Gừng có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn khác nhau, từ đó trở thành một phương pháp hiệu quả giúp chống lại các vi khuẩn miệng liên quan đến viêm nướu và viêm nha chu.
Ngoài ra, gừng tươi cũng có thể có hiệu quả trong việc chống lại vi-rút hợp bào hô hấp (RSV), góp phần phòng và điều trị các bệnh như viêm họng, viêm phổi và viêm tiểu phế quản.
6.9 Tốt cho sức khỏe răng miệng
Gingerol là một hợp chất tích cực có trong gừng, đã được biết đến với công dụng bảo vệ và ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn xấu trong miệng.
Vi khuẩn trong miệng có thể phát triển và lan rộng, gây ra nhiều vấn đề như bệnh nha chu, một căn bệnh nướu răng nghiêm trọng. Gừng không chỉ giúp tiêu diệt vi khuẩn mà còn có thể làm trắng sáng răng của bạn.
6.10 Làm giảm nguy cơ mắc ung thư
Gừng chứa nhiều chất chống oxy hóa, và nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng khi bổ sung gừng vào chế độ ăn uống có thể hiệu quả giúp giảm căng thẳng oxy hóa.
Gốc tự do là những chất độc hại được hình thành trong quá trình trao đổi chất của cơ thể, kèm theo một số các yếu tố khác. Nếu không được loại bỏ, sự tích tụ này có thể gây tổn thương cho tế bào và có thể dẫn đến sự phát triển của ung thư.
Do đó, bổ sung gừng vào chế độ ăn uống có thể giúp loại bỏ sự tích tụ này, từ đó giúp giảm nguy cơ phát triển ung thư.
Trong Gừng có chứa nhiều chất chống oxi hóa giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư
Một số điều lưu ý khi ăn Gừng
Gừng tuy có rất nhiều lợi ích, tuy nhiên bạn cũng nên chú ý tới một số yếu tố lưu ý nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất:
7.1 Không nên ăn Gừng vào ban đêm
Gừng có khả năng tăng cường và tăng tốc lưu thông máu, kích thích tiêu hóa và có tác dụng kháng khuẩn. Ăn một ít gừng vào buổi sáng rất tốt cho sức khỏe của bạn. Tuy nhiên, do gừng có tính nóng nên khi ăn vào ban đêm có thể làm bạn cảm thấy không thoải mái và gây ra vấn đề về giấc ngủ hoặc gây thương tích về thể chất. Do đó không nên ăn gừng vào buổi tối và ban đêm.
7.2 Khi bị trúng nắng không nên ăn Gừng
Trong mùa hè, khi thời tiết nắng nóng có thể gây ra sự giảm sút của sự tiết dịch vị, từ đó có thể ảnh hưởng đến nhu cầu ăn uống của con người. Lúc này, sử dụng một vài lát gừng tươi trong bữa ăn có thể kích thích sự thèm ăn.
Đồng thời, gừng tươi cũng có khả năng giảm đau đối với những người mắc bệnh dạ dày, giảm các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, thiếu axit và cảm giác đói bụng, đặc biệt là trong trường hợp viêm dạ dày hoặc ruột non.
Ngoài ra, gừng tươi cũng được biết đến với khả năng kháng khuẩn, đặc biệt là đối với khuẩn Salmonella.
Nước gừng tươi có thêm đường đỏ thích hợp cho những người có tình trạng phong hàn cảm mạo hoặc có biểu hiện hàn phát nhiệt sau khi thấm ướt trong mưa.
Tuy nhiên, không nên sử dụng nước gừng tươi đường đỏ cho những người đang mắc bệnh cảm mạo thử nhiệt hoặc cảm mạo phong nhiệt cũng như những người bị trúng nắng. Hơn nữa, uống nước ép gừng tươi có thể giúp giảm buồn nôn do cảm lạnh nhưng không nên sử dụng nếu buồn nôn có nguyên nhân khác.
7.3 Không nên gọt vỏ
Một số người thường gọt vỏ gừng trước khi sử dụng. Tuy nhiên, làm như vậy có thể làm mất đi một phần của tác dụng của gừng. Thay vào đó, gừng tươi nên được rửa sạch và cắt nhỏ hoặc cắt lát trước khi sử dụng để tận dụng hết các lợi ích.
7.4 Không nên ăn Gừng đã mọc mầm
Gừng khi đã nảy mầm không còn an toàn để tiêu thụ, vì vậy không nên giữ lại để ăn. Bởi có thể gây hại cho sức khỏe hơn là có lợi ích gì từ giá trị dinh dưỡng của gừng. Khi bắt đầu nảy mầm, cây gừng sẽ tiêu thụ các chất dinh dưỡng được lưu trữ ban đầu trong củ gừng, và đôi khi một số củ gừng đã nảy mầm có thể tự thối.
Theo thông tin từ Bệnh viện Quận 11, giá trị dinh dưỡng của gừng sau khi nảy mầm đã giảm đi đáng kể và gừng thối cũng có thể chứa nhiều chất có hại khác nhau.
Hơn nữa, gừng thối không nên được tiêu thụ bởi có thể tạo ra độc tố, có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như ung thư gan và ung thư thực quản trong các trường hợp nghiêm trọng. Vì vậy, cần chú ý không ăn gừng thối vì lý do tiếc của bởi sẽ rất nguy hiểm cho sức khỏe.
Lời kết
Qua những hướng dẫn ở trên về cách trồng Gừng đơn giản ngay tại nhà, bạn hoàn toàn có thể tự tay trồng được những chậu gừng tươi ngon để sử dụng hàng ngày cho bữa cơm gia đình. Chúc bạn sớm thành công có khóm gừng tươi tốt tại nhà của mình!
