Nấm Linh Chi được coi là một loại dược liệu quý, giàu chất dinh dưỡng và có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Trong bài viết này, Nuoitrong.com sẽ cung cấp cho bạn các thông tin cơ bản về nấm linh chi, bao gồm quy trình, phương pháp và kỹ thuật trồng loại nấm này. Hy vọng rằng bài viết sẽ là nguồn tham khảo hữu ích giúp bạn hiểu rõ hơn về cách thức trồng nấm linh chi và từ đó có định hướng rõ ràng khi nuôi trồng loại nấm giá trị cao này nhé!
Đặc điểm, nguồn gốc Nấm Linh Chi
Nấm Linh Chi là một loại nấm quý hiếm, từ lâu đã được sử dụng trong y học truyền thống và được coi là có giá trị dinh dưỡng cao. Nấm linh chi có đặc điểm hình dạng và màu sắc đa dạng, thường có dạng bầu dục hoặc tròn, với màu nâu đỏ hoặc đen và có các vân nổi trên bề mặt.
Chúng thường xuất hiện ở các khu rừng nhiệt đới hoặc trong những vùng có khí hậu lạnh và mát như các vùng núi, nấm linh chi sinh trưởng bằng cách bám vào thân các cây gỗ già.
Nấm Linh Chi được phân loại thành nhiều loại khác nhau, bao gồm linh chi đen, linh chi vàng, linh chi đỏ, linh chi tím đỏ, linh chi trắng và linh chi xanh. Trên toàn thế giới, nấm linh chi đỏ là loại được biết đến và sử dụng phổ biến nhất do tính phổ biến và dược tính mạnh mẽ. Tại Việt Nam, giống nấm linh chi xanh Quảng Nam là loại phổ biến, sinh trưởng tự nhiên, cùng với nhập khẩu giống và nuôi trồng các loại nấm linh chi khác.
Hướng dẫn kĩ thuật trồng Nấm Linh Chi chi tiết
Trong quá trình trồng Nấm Linh Chi, bạn cần chuẩn bị và tiến hành thực hiện theo từng bước sau:
2.1 Thời vụ trồng
Để trồng Nấm Linh Chi hiệu quả nhất, bạn nên bắt đầu từ tháng 1 và tiếp tục đến tháng 10. Đó là bởi sau khoảng tháng 10, lượng mưa tăng và độ ẩm không khí cao, từ đó làm cho nấm dễ bị nhiễm bệnh và phát triển không đồng đều. Thông thường sẽ thường ngưng trồng nấm linh chi từ tháng 10 đến sau Tết để tránh những điều kiện thời tiết không thuận lợi.
Trong một năm, bạn có thể linh động trồng từ 3 đến 4 vụ, với thời gian nuôi trồng từ 2,5 đến 4 tháng từ khi cấy giống.
Đợt ra nấm đầu tiên thường có chất lượng cao nhất, trong khi đợt 2 và đợt 3 thì sản lượng và chất lượng thường sẽ giảm đi đáng kể.
2.2 Chuẩn bị nguyên liệu
Nấm Linh Chi có thể được trồng trên nhiều loại nguyên liệu khác nhau, phổ biến nhất là mùn cưa tươi và khô của các loại gỗ mềm không chứa tinh dầu và độc tố. Bên cạnh đó, còn có thể trồng nấm linh chi từ nguyên liệu như thân gỗ, bã mía và các loại cây thuộc họ thân thảo.
Để chuẩn bị cho quá trình trồng, bạn cần sử dụng một số nguyên liệu bổ sung như túi nilon chịu nhiệt, bông nút và cổ nút.
Ngoài ra, bạn cũng cần bổ sung nhiều phụ gia và chất dinh dưỡng tự nhiên như bột cám, bột ngô, MgSO4, vôi, CaCO4. Đồng thời sử dụng nguồn nước phải đảm bảo sạch.
Ngoài ra, phối trộn nguyên liệu trồng nấm linh chi phải được thực hiện một cách đồng nhất để chuẩn bị cho quá trình ủ mạt cưa. Quá trình ủ mạt cưa giúp phân giải chất xơ và bay hơi các tinh dầu có trong mạt cưa, tạo điều kiện thấm nước và diệt bớt mầm bệnh gây bệnh có trong nguyên liệu.
2.3 Đóng bịch
Điều quan trọng nhất khi đóng bịch nấm là đảm bảo đóng kín và chặt tay một cách cẩn thận. Hơn nữa, trọng lượng của phôi nấm cũng cần được điều chỉnh sao cho vừa đủ, trong khoảng từ 1,2kg đến 1,5kg, tránh tình trạng quá nhiều hoặc quá ít. Hơn nữa, đóng bịch chặt tay nhằm mục đích không làm đứt tơ chất và tránh bị nhiễm bệnh do môi trường hoặc trong quá trình vận chuyển.
Khi cấy giống, bạn cần sử dụng que soi nấm để tạo lỗ nhỏ sẽ giúp tránh va chạm với tơ nấm. Đồng thời cần sử dụng túi nilon có kích thước khoảng 19 đến 20 và điều chỉnh mạt cưa sau đó tiến hành làm cổ. Sau khi làm cổ bằng nút nhựa và đặt bông gòn vào miệng bịch để tránh thấm ẩm, bước tiếp theo là hấp thanh trùng để đảm bảo vệ sinh.
Khi sử dụng túi nilon kích cỡ phù hợp và hấp thanh trùng sẽ giúp bảo quản nấm linh chi một cách hiệu quả và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
2.4 Hấp thanh trùng
Ứng dụng kỹ thuật thanh trùng nhằm tiêu diệt toàn bộ vi sinh vật có trong nguyên liệu. Thời gian thanh trùng là khoảng 12 tiếng bằng cách hấp cách thủy nhiệt độ ở 100 độ C.
2.5 Cấy giống vào bịch
Để đảm bảo chất lượng, khi cấy giống vào bịch yêu cầu quy trình khử trùng toàn bộ khu vực phòng cấy giống và các dụng cụ sử dụng. Phòng cấy giống cần được thiết kế có khả năng chắn gió, không quá kín để đảm bảo sự lưu thông không khí. Ngoài ra, bịch phôi giống sau khi qua quá trình hấp phải được cấy ngay.
Tiếp theo, bạn cần chuẩn bị dụng cụ cấy giống như chai giống, que kẹp, đèn cồn, bàn cấy. Trước khi sử dụng, tất cả các dụng cụ này phải được thanh trùng để nguội bằng cồn.
Trong quá trình cấy giống, bạn cần chú ý tuổi của phôi giống và không nên đốt quá lâu khi sử dụng kẹp đèn cồn. Ngoài ra, chai cấy giống luôn được đặt nằm ngang để giảm thiểu rủi ro từ mầm bệnh trong không khí. Hơn nữa, bạn cũng cần sử dụng tủ cấy để bảo vệ phôi giống khỏi nhiễm bệnh khi có sự tiếp xúc với không khí hoặc hơi thở của con người.
Bạn có thể thực hiện hai phương pháp cấy giống, bao gồm cấy giống linh chi trên que gỗ và cấy giống linh chi trên hạt. Đối với cả hai phương pháp, khi cấy giống đều cần thực hiện một cách cẩn thận và theo đúng quy trình. Sau khi cấy giống xong, nút bông của bịch cần được đậy lại trước khi vận chuyển đến nhà ủ nấm. Đồng thời cần luôn luôn duy trì vệ sinh sạch sẽ trong phòng ủ nấm.
2.6 Quá trình nuôi ủ tơ
Bạn cần duy trì sự sạch sẽ và thoáng đãng trong nhà ủ tơ cũng như các điều kiện lý tưởng cần thiết để nấm phát triển mạnh mẽ. Độ ẩm nên ở mức 70 – 80%, và nhiệt độ lý tưởng là từ 25 đến 30 độ C, đồng thời cũng nên khử trùng và rải vôi xung quanh khu vực nhà ủ.
Ngoài ra, để đảm bảo sự phát triển tốt nhất của nấm khô và phôi, bạn cần thực hiện tách riêng nhà ủ. Hơn nữa, các phôi nên được đặt trên kệ hoặc móc treo với khoảng cách 2 – 3cm giữa chúng. Đồng thời không nên tưới nước trong quá trình ủ và kiểm tra định kỳ để tránh tác động tiêu cực đến nấm.
Trong quá trình phát triển sợi nấm, bạn cần loại bỏ các túi nhiễm bệnh sớm nhằm ngăn chúng lây lan sang túi khác.
Ngoài ra, bạn cũng cần theo dõi quá trình lan tơ nấm để xác định thời điểm mà tơ nấm bắt đầu hình thành quả thể. Hơn nữa cũng cần tháo bớt một phần nhỏ của lớp bông ở cổ bịch phôi giống để tạo điều kiện cho nấm phát triển mạnh mẽ mà không gặp trở ngại.
Tiếp tục quá trình ủ cho đến khi bịch phủ kín tơ nấm, sau đó tưới nước để duy trì nhiệt độ ở mức 28 độ C và độ ẩm 90% sau khoảng 2 ngày.
Cách chăm sóc Nấm Linh Chi đúng kĩ thuật
Có 2 phương pháp chăm sóc Nấm Linh Chi như sau:
3.1 Phương pháp phủ đất
Khi sợi nấm đã phủ kín khoảng ¾ túi, lúc này bạn cần tháo nút bông, mở miệng túi và phủ lên trên một lớp đất dày 2 – 3cm.
Trong trường hợp đất phủ trở nên khô, bạn cần tưới phun sương để đảm bảo độ ẩm của đất. Tuyệt đối không nên tưới quá nhiều nước, vì nước thấm xuống nền cơ chất có thể gây nhiễm bệnh và ảnh hưởng đến quá trình hình thành quả thể nấm.
Trong khoảng thời gian 7 – 10 ngày đầu (tính từ khi phủ đất), cần duy trì độ ẩm không khí trong nhà ở mức 80 – 90% bằng cách tưới nước thường xuyên lên nền nhà.
Khi quả thể nấm bắt đầu phát triển lên trên mặt đất, lúc này bạn cần duy trì độ ẩm liên tục cho đến khi thu hoạch. Thời gian này thường kéo dài khoảng 65 – 70 ngày.
Trong quá trình này, ngoài duy trì độ ẩm trong phòng, bạn cần tưới phun sương nhẹ trực tiếp lên bề mặt đất phủ 1 – 3 lần trong ngày (tùy theo điều kiện thời tiết) để giữ đất luôn ẩm (tương tự như độ ẩm của đất trồng rau). Quá trình chăm sóc như vậy sẽ được duy trì liên tục cho đến khi viền màu trắng trên mũ nấm không còn nữa, từ đó sẵn sàng cho quá trình thu hoạch.
3.2 Phương pháp không phủ đất
Tính từ ngày cấy giống đến khi sợi nấm ăn kín khoảng 25 – 30 ngày, lúc này bạn cần thực hiện rạch túi nấm. Hãy rạch 2 vết sâu vào trong túi khoảng 0,2 – 0,5cm, đối xứng trên bề mặt túi nấm. Túi nấm cần được đặt trên giàn, mỗi túi cách nhau 2 – 3cm để tránh va chạm.
Tiếp sau đó, trong khoảng thời gian 7 – 10 ngày đầu, chủ yếu tập trung vào tưới nước trên nền nhà để đảm bảo độ ẩm 80 – 90% và cải thiện sự thông thoáng.
Khi quả thể nấm bắt đầu phát triển từ các vết rạch hoặc qua nút bông, bạn có thể tưới phun sương nhẹ vào túi nấm mỗi ngày từ 1 – 3 lần (tùy thuộc vào điều kiện thời tiết). Chế độ chăm sóc như vậy được duy trì liên tục cho đến khi viền trắng trên vành mũ quả thể không còn, từ đó sẵn sàng cho quá trình thu hoạch.
Thu hoạch và bảo quản Nấm Linh Chi
Trong quá trình thu hái nấm, thời điểm thu hái diễn ra khi bắt đầu xuất hiện bào tử nấm sau khoảng 10 ngày, khi nấm vừa sản sinh lớp bào tử thì tạm ngưng tưới nước trong khoảng 10 ngày.
Cách thu hái nấm khá đơn giản, bạn chỉ cần sử dụng một cây kéo cắt để cắt nấm ngay tại phần cuống, sát với miệng bịch nấm. Tuy nhiên, để đảm bảo giữ được hình thức của nấm linh chi, bạn cần thực hiện quy trình này một cách cẩn thận.
Khi thu hái, bạn nên sử dụng một cái sọt và trải một lớp giấy báo phía dưới, sau đó khi cắt nấm, hãy đặt mặt trên của tai nấm xuống trên lớp giấy, nhưng cần tránh đè lên nhau, bởi lúc này nấm còn ẩm và lớp bào tử có thể dính vào mặt dưới màu trắng, làm mất đi thẩm mỹ của nấm. Quá trình này được lặp lại cho đến khi sọt được lấp đầy.
Sau khi thu hoạch, nấm linh chi cần được sấy hoặc phơi khô trong khoảng 6 – 8 giờ với nhiệt độ khoảng 40 – 45 độ C. Tiếp theo, tiến hành sấy ở nhiệt độ 55 – 60 độ C trong khoảng 6 – 8 giờ tiếp theo để đảm bảo độ ẩm của nấm giảm xuống khoảng 10 – 12%. Sau đó, bạn có thể bảo quản nấm trong túi nilon kín, ở nơi khô ráo và tránh tiếp xúc với độ ẩm.
Công dụng của Nấm Linh Chi
Mặc dù có giá cao hơn đáng kể so với các loại thực phẩm khác, các chuyên gia vẫn khuyến khích sử dụng Nấm Linh Chi bởi những tác dụng tuyệt vời mà chúng mang lại:
5.1 Tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch
Nấm Linh Chi có tác dụng đầu tiên và quan trọng nhất là tăng cường hệ miễn dịch bởi chúng ảnh hưởng đến các gen trong tế bào bạch cầu. Một số loại nấm linh chi còn có khả năng thay đổi quá trình viêm nhiễm trong các tế bào bạch cầu.
Trong trường hợp của bệnh nhân ung thư, phân tử có trong nấm linh chi giúp tăng cường hoạt động của tế bào bạch cầu, bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn gây nhiễm trùng và chống lại một số loại ung thư. Ngoài ra, sử dụng nấm linh chi cũng có thể tăng số lượng tế bào bạch cầu bạch huyết ở bệnh nhân ung thư đại trực tràng.
Nấm linh chi không chỉ có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch trên bệnh nhân mà còn trên người bình thường, giúp họ có hệ miễn dịch mạnh mẽ hơn. Tổng thể, tác dụng của nấm linh chi đối với bệnh nhân ung thư là cải thiện chức năng của tế bào lympho, chống lại nhiễm trùng và ung thư. Tuy nhiên, lợi ích này đối với người trưởng thành khỏe mạnh cần được nghiên cứu kỹ lưỡng hơn.
5.2 Có khả năng phòng chống ung thư
Hiện nay, một số lượng đáng kể bệnh nhân đang sử dụng Nấm Linh Chi như một phần của liệu pháp bởi nấm linh chi được biết đến với khả năng chống lại sự phát triển và tiêu diệt các tế bào ung thư, bao gồm ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư đại trực tràng và ung thư ruột già. Một loạt các nghiên cứu đã được tiến hành để xác minh hiệu quả tích cực của nấm linh chi đối với bệnh nhân ung thư.
Ngoài có khả năng chống lại ung thư, nấm linh chi còn được biết đến với khả năng tăng cường hoạt động của các tế bào bạch cầu, giúp cơ thể ngăn chặn sự phát triển của bệnh ung thư và nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nấm linh chi nên được sử dụng như một phương tiện bổ sung trong liệu pháp, song không nên thay thế phương pháp điều trị truyền thống. Hơn nữa, cần tiến hành nhiều nghiên cứu chất lượng để hiểu rõ hơn về tác động của nấm linh chi đối với bệnh nhân ung thư.
5.3 Giúp giảm triệu chứng trầm cảm
Một lợi ích cũng rất phổ biến của Nấm Linh Chi là giúp giảm mệt mỏi và trầm cảm, cải thiện tình trạng suy nhược thần kinh như đau đầu và chóng mặt cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống.
Tuy nhiên, mặc dù nấm linh chi có thể mang lại nhiều lợi ích cho những người đang gặp phải vấn đề sức khỏe, nhưng hiệu quả của chúng đối với người trưởng thành khỏe mạnh cần được nghiên cứu và làm rõ thêm.
5.4 Giúp ổn định lượng đường trong máu
Nấm Linh Chi được biết đến với khả năng giảm lượng đường và lipid trong máu, cũng như cải thiện lưu thông máu đến tuyến tụy và giảm các triệu chứng của bệnh tiểu đường. Theo các nghiên cứu, loại thảo mộc này đã được chứng minh có khả năng kích thích tế bào tiểu đường liên tục sản xuất insulin, làm giảm mức cholesterol và chất béo trung tính, từ đó giảm mức lipid một cách đáng kể.
Chiết xuất từ nấm linh chi chứa hàm lượng polysaccharide cao, có thể tăng cường khả năng chống oxy hóa trong cơ thể và thúc đẩy quá trình phục hồi vết thương ở bệnh nhân tiểu đường. Ngoài ra, nhóm hợp chất triterpenes có trong nấm cũng giúp điều chỉnh hệ vi sinh đường ruột, thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có ích để cải thiện tình trạng tăng lipid trong máu.
5.5 Tốt cho tim mạch
Một số nghiên cứu trong ống nghiệm và trên mô hình động vật đã phát hiện ra rằng Nấm Linh Chi có tác dụng giảm huyết áp, giảm đường huyết, giảm lipid máu và cải thiện các yếu tố nguy cơ tim mạch chính.
Nghiên cứu của Mohammad Azizur Rahman cũng chỉ ra rằng nấm linh chi có thể làm giảm độ mất cân bằng oxy hóa và giảm cholesterol máu, từ đó chống lại các biến chứng xơ vữa động mạch và ổn định bệnh lý tim mạch.
5.6 Chống oxi hóa
Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng sức mạnh chống oxi hóa trong huyết tương tăng lên sau khi sử dụng chiết xuất từ nấm linh chi. Ngoài ra, các bệnh nhân có vấn đề về tim mạch đã có xu hướng cải thiện bệnh mạch vành sau 10 ngày sử dụng bổ sung này.
5.7 Hỗ trợ chức năng gan
Chiết xuất từ Nấm Linh Chi đã được phát hiện có tác dụng bảo vệ tế bào gan mạnh mẽ đối với tổn thương gan do carbon tetrachloride (CCl4) gây ra, cả khi được ứng dụng qua đường uống và tiêm phúc mạc đối với chuột.
Ngoài ra, có báo cáo cho thấy chiết xuất từ linh chi cũng có khả năng ngăn ngừa tổn thương tế bào, bảo vệ và cải thiện chức năng gan ở chuột, thậm chí đảo ngược quá trình xơ hóa gan.
5.8 Giúp làm đẹp
Từ lâu người Trung Hoa đã sử dụng cây linh chi để chăm sóc da, vì loại nấm này chứa nhiều chất hormone có ích giúp da trở nên trắng sáng và ngăn ngừa lão hóa. Ngoài ra, người Nhật cũng đã sử dụng nấm linh chi để sản xuất thuốc chống rụng tóc.
Liều lượng sử dụng Nấm Linh Chi đúng cách
Để đạt được những giá trị dinh dưỡng tốt nhất từ nấm linh chi và giảm thiểu nguy cơ tác dụng phụ, bạn cần sử dụng loại nấm này theo đúng liều lượng. Liều dùng nấm linh chi ở dạng nấm sẽ khác so với liều dùng ở dạng chiết xuất khô từ nấm.
Trong trường hợp sử dụng các sản phẩm có chứa nấm linh chi thì cũng cần điều chỉnh liều dùng phù hợp. Trước khi sử dụng nấm, bạn cần xác định liệu nấm được sử dụng là nấm tươi hay đã được chiết xuất, đồng thời nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn chính xác nhất.
Cách sử dụng Nấm Linh Chi và một số lưu ý
Nấm Linh Chi có thể chế biến thành dạng lỏng, trà hoặc bột, có vị đắng nhẹ và hơi khó uống. Ngoài ra, tùy thuộc vào mục đích sử dụng, bạn có thể kết hợp nấm linh chi với cam thảo, atiso, mật ong hoặc các loại thảo dược khác.
Dưới đây là một số phương pháp sử dụng nấm linh chi:
– Phương pháp nấu nấm linh chi với nước: Dùng khoảng 15 – 30g nấm linh chi cắt lát và đun cùng 2 lít nước trong khoảng 10 phút ở lửa nhỏ. Sau đó vớt nấm ra, cắt nhỏ và đổ vào nước đã đun. Tiếp tục đun trong 10 phút nữa ở lửa nhỏ. Nước thu được có thể uống trực tiếp hoặc thêm đường và mật ong để dễ uống.
– Cắt nấm linh chi thành lát nhỏ và đặt vào ấm hoặc phích. Đổ nước sôi vào và hãm trong khoảng 1 tiếng. Chỉ nên uống phần nấm đã hãm trong vòng một ngày để tận dụng tốt nhất giá trị dinh dưỡng từ nấm và tránh nguy cơ cho sức khỏe.
– Nếu sử dụng bột nấm linh chi, bạn có thể hãm với nước sôi trong khoảng 5 – 10 phút trước khi uống.
– Nếu không thích uống nấm linh chi, bạn có thể dùng nước linh chi để nấu canh hoặc hầm. Món ăn từ nấm linh chi được đánh giá là rất bổ dưỡng, đặc biệt đối với người đang hồi phục sau khi ốm.
– Ngoài ra, nấm linh chi cũng có thể được sử dụng trong làm đẹp. Bạn có thể nghiền nấm thành bột và kết hợp với mật ong để tạo thành mặt nạ dưỡng da. Mặt nạ này không chỉ dễ làm mà còn mang lại hiệu quả bất ngờ cho làn da.
– Để bảo quản nấm linh chi trong thời gian dài mà vẫn giữ được các công dụng, bạn nên sấy nấm ở nhiệt độ 60°C hoặc phơi nấm trong bóng râm cho đến khi khô. Đồng thời tránh bảo quản nấm tươi trong tủ lạnh quá lâu để tránh làm giảm chất lượng nấm.
Bên cạnh đó, trước khi sử dụng nấm linh chi, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, đặc biệt là trong những trường hợp sau:
– Khi mang thai hoặc đang cho con bú.
– Trong quá trình sử dụng các loại thuốc điều trị.
– Từng có biểu hiện dị ứng với bất kỳ loại thuốc hoặc thảo dược nào trước đây.
– Khi đang mắc một căn bệnh nào đó.
– Người bị rối loạn xuất huyết hoặc xuất huyết dễ bị chảy máu cần cẩn thận khi sử dụng loại nấm này vì có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
– Người bị huyết áp thấp.
– Trường hợp phẫu thuật: Sử dụng nấm linh chi có thể tăng nguy cơ chảy máu. Vì vậy, cần ngừng sử dụng nấm linh chi ít nhất 2 tuần trước khi phẫu thuật.
Nấm linh chi có thể gây ra một số tác dụng phụ như sau:
– Gây ảnh hưởng đến gan khi sử dụng dạng bột nấm linh chi.
– Gây khô miệng, đau họng, ngứa mũi, đau bụng, chảy máu và các triệu chứng khác.
– Ngâm rượu uống chứa nấm linh chi có nguy cơ gây phát ban da.
– Dị ứng có thể xảy ra khi hít phải bào tử của nấm linh chi.
Lời kết
Quá trình trồng Nấm Linh Chi đòi hỏi kỹ thuật cao và phải tuân thủ các quy trình chính xác để đạt được hiệu quả tốt nhất. Do đó, để trồng loại nấm này thành công, bạn cần chuẩn bị đủ không gian cho các phòng cấy giống, ươm giống và chăm sóc nấm, cũng như tuân thủ tuyệt đối các kỹ thuật cần thiết để có sản phẩm nấm chất lượng. Chúc bạn thành công!