Nghệ là một loại cây củ quen thuộc với người Việt Nam, không chỉ được sử dụng trong chế biến món ăn và làm đẹp da mà còn được biết đến như một loại thuốc chữa bệnh. Trong bài viết này, Nuoitrong.com sẽ chia sẻ cách trồng nghệ một cách đơn giản, giảm thiểu nguy cơ bị nhiễm bệnh và tăng năng suất. Hãy cùng khám phá và tìm hiểu ngay nhé!
Đặc điểm, nguồn gốc cây Nghệ
Cây Nghệ còn được gọi là nghệ vàng, khương hoàng, uất kim, cohem, co khản mỉn, và khinh lương, thuộc họ Gừng (Zingiberaceae). Đây là loại cây thân cỏ và cao khoảng 0,6 – 1m. Thân của cây có dạng rễ to, phân nhánh thành nhiều củ hình bầu dục, có màu vàng sậm đến đỏ cam và có mùi thơm đặc trưng.
Bẹ lá của cây mọc thẳng từ thân rễ và ôm lấy nhau tạo thành thân giả. Gốc của phiến lá thuôn hẹp, đầu hơi nhọn, có chiều dài khoảng 30 – 40cm và chiều rộng từ 10 – 15cm. Lá có hai mặt nhẵn và cùng màu xanh nhạt, đồng thời mép lá uốn lượn mềm mại.
Đặc điểm hình thái của cây Nghệ
Cụm hoa mọc từ giữa túm lá, có hình dạng trụ hoặc trứng nằm trên một cán mập dài đến 20 cm. Lá bắc phân tán và có màu rất nhạt. Những bông hoa ở phần gốc của cụm hoa là hoa sinh sản, có màu lục hoặc trắng nhạt, trong khi những bông hoa gần ngọn có hình dạng hẹp hơn và thường màu hồng ở phần đầu của lá.
Mỗi bông hoa bao gồm 3 lá đài dạng răng, không đều, tràng hoa hình ống dài, cánh giữa dài hơn so với cánh bên và có màu vàng. Nhị mang bao phấn có cựa do một phần của cụm nhị lồi ra từ chung đới, nhị lép dài hơn bao phấn, cánh môi gần hình mắt chim, hơi chia thành 3 thuỳ, bầu hoa có lông.
Quả nang của cây chia thành 3 ô và nứt mở bằng van. Hạt có một lớp áo bảo vệ.
Cây Nghệ thường ra hoa vào khoảng từ tháng 3 đến tháng 5 hàng năm.
Chuẩn bị trước khi trồng Nghệ
Trong quá trình trồng nghệ, công đoạn chuẩn bị đóng vai trò quan trọng nhất bởi sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng của cây. Chi tiết của quá trình chuẩn bị như sau:
2.1 Đất trồng
Cây nghệ thích hợp trồng ở các khu vực có đất cát pha, đất thịt nhẹ hoặc đất rừng. Loại đất này có khả năng thoát nước cao, giàu chất dinh dưỡng và tơi xốp, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của cây.
Quá trình vệ sinh đất trồng bao gồm dọn sạch cỏ dại, cày sâu và bừa kỹ đất, sau đó băm nhỏ để tạo độ tơi xốp và thiết kế hệ thống thoát nước tốt, đồng thời tránh ngập úng. Hơn nữa, quá trình chuẩn bị nên được thực hiện từ 5 đến 7 ngày trước khi gieo trồng.
Còn đối với làm luống để trồng nghệ, thông thường, bạn nên tạo luống có chiều cao khoảng 20 – 25cm và chiều rộng từ 1 – 1,2m, đồng thời cần phải đảm bảo có hệ thống rãnh thoát nước. Trong trường hợp trồng nghệ trên đất dốc, bạn nên tạo luống ngắn và theo chiều dọc của sườn núi để dễ thoát nước và hạn chế xói mòn.
Loại đất thích hợp để trồng Nghệ là đất cát pha, đất thịt nhẹ hoặc đất rừng
2.2 Chọn giống
Nghệ là loại cây sinh sản vô tính và thường được trồng bằng cách sử dụng củ giống. Từ những củ giống này, mầm sẽ nảy mọc và phát triển thành thân giả có lá và hoa và thường sống suốt cả năm trước khi rụng lá vào mùa đông.
Bạn cần chọn những củ từ cây không mắc bệnh, đã trải qua ít nhất hai giai đoạn phát triển: từ giai đoạn sinh trưởng đến khi ra củ và từ giai đoạn ra hoa đến khi tàn lụi.
Ngoài ra, củ giống cần được lựa chọn không quá non hoặc quá già, chắc chắn, không có dấu vết tổn thương và không mang bất kỳ dấu hiệu sự xâm nhập của sâu bệnh. Sau đó, bạn cần phải tách các nhánh bánh tẻ từ củ để ủ mầm. Mỗi nhánh bánh tẻ thường có từ 2 đến 3 mắt mầm và sau khi tách, chúng cần được ủ trong cát ẩm trong khoảng 5 đến 7 ngày để kích thích quá trình nảy mầm của củ.
Cây Nghệ thường được trồng bằng cách sử dụng củ giống
2.3 Thời vụ trồng
Cách trồng Nghệ có thể thực hiện vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, tuy nhiên, bạn cần phải dựa vào điều kiện thời tiết và khả năng gieo trồng để đạt được năng suất tốt nhất.
Cây Nghệ thích hợp với vùng có khí hậu ôn hòa, đất ẩm và nhu cầu lượng nước cao, do đó, thời điểm tốt nhất để trồng là vào mùa mưa. Ở miền Bắc thường trồng nghệ vào khoảng tháng 2 – 4 và tháng 11 – 12, trong khi ở miền Nam sẽ thích hợp trồng vào thời kỳ có nhiệt độ ẩm và lượng mưa nhiều, từ đó sẽ giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất.
Cách trồng Nghệ chi tiết
Để đảm bảo chất lượng của củ Nghệ, bạn cần áp dụng kỹ thuật trồng đúng chuẩn. Dưới đây là các bước bạn có thể thực hiện khi trồng nghệ:
Luống trồng nghệ nên được chia thành 3 – 4 hàng dài, đảm bảo các hàng được sắp xếp đều nhau và xen kẽ để tận dụng tối đa không gian. Đồng thời khoảng cách giữa các hốc là 20 – 25cm và giữa các hàng là 25 – 30cm.
Ngoài ra, mỗi hốc nên được đào sâu khoảng 7 – 10cm và đặt một củ nghệ vào mỗi hốc. Sau khi đặt củ vào hốc, bạn cần lấp một lớp đất mỏng (khoảng 5 – 7cm) lên trên mỗi củ. Đồng thời lưu ý không lấp đất quá dày để tránh gây khó khăn khi nảy mầm và phát triển của cây. Cuối cùng, bạn hãy phủ một lớp rơm lên luống và tưới nước đủ ẩm.
Sau khoảng 5 – 7 ngày, bạn cần kiểm tra các hốc trồng. Nếu có hốc nào không có mầm nảy, bạn có thể tiến hành trồng dặm để bổ sung.
Khi trồng Nghệ bạn cần chú ý tuân thủ đúng theo các yếu tố kĩ thuật
Cách chăm sóc Nghệ đúng kĩ thuật
Nếu bạn áp dụng cách trồng Nghệ một cách hiệu quả, quá trình chăm sóc cây sau khi trồng sẽ trở nên đơn giản hơn đáng kể. Dưới đây là chi tiết về cách chăm sóc cây nghệ:
4.1 Tưới nước
Nghệ không thuộc loại cây ưa nước, vì vậy, bạn cần chú ý giữ đất ẩm. Bằng cách phủ một lớp rơm lên mặt đất, bạn có thể giữ ẩm và ngăn mất nước do hơi nước bay đi.
Hơn nữa, trồng Nghệ vào mùa mưa có thể giúp bạn tiết kiệm nước tưới và giảm chi phí. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nếu mưa kéo dài và liên tục trong nhiều ngày, đất có thể bị ngập úng và ảnh hưởng đến cây.
Bên cạnh đó, trong những ngày nắng liên tục, bạn cần bổ sung nước để đảm bảo đất luôn đủ ẩm cho quá trình sinh trưởng của cây. Đồng thời nên tưới nước hai lần mỗi ngày vào những ngày nắng.
4.2 Bón phân
Phân bón không chỉ cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cây mà còn giúp làm đất tơi xốp, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của củ. Bởi nếu đất không thông thoáng, cây sẽ phát triển chậm và trở nên yếu ớt.
Hơn nữa, bạn nên sử dụng phân hữu cơ sinh học như phân chuồng, phân gà,… thay vì các loại phân bón hóa học có thể tích tụ chất độc vào trong củ.
Tốt nhất là bón phân khi cây đã có khoảng 2 – 3 lá. Đồng thời sau mỗi 20 ngày, bạn nên bón thêm phân để đảm bảo cây nhận đủ dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển.
Bạn cần bổ sung phân bón sẽ giúp đất tơi xốp, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của củ
4.3 Làm cỏ
Bạn cần loại bỏ hoàn toàn cỏ dại trong vườn bởi chúng sẽ cạnh tranh với cây khi hấp thụ chất dinh dưỡng.
Ngoài ra, bạn nên thực hiện dọn dẹp cỏ dại bằng các công cụ như cuốc hoặc dao, hoặc cũng có thể nhổ bằng tay để tránh sử dụng các loại thuốc trừ sâu. Bởi khi sử dụng thuốc trừ sâu có thể ảnh hưởng đến cây và các loài sinh vật có ích, tạo điều kiện cho sự phát triển của các loài gây hại.
Hơn nữa, Nghệ là một loại cây dược liệu, do đó nếu sử dụng các chất hóa học có thể gây tích tụ độc hại trong cây. Ngoài ra, sử dụng các loại chất hóa học sẽ làm thay đổi tính chất của cây và làm mất đi giá trị dược liệu của chúng.
4.4 Phòng ngừa sâu bệnh hại
Nghệ được biết đến là một loại dược liệu với củ nghệ có mùi hương không quá dễ chịu, do đó các loài sâu hại thường không tấn công. Chính vì thế mà quá trình trồng nghệ trở nên đơn giản hơn rất nhiều.
Tuy nhiên, cây nghệ thường phải đối mặt với một số bệnh như thối củ, vàng lá, cháy lá,… Để khắc phục, bạn cần tạo độ thông thoáng cho hệ rễ và hạn chế tình trạng ngập úng.
4.5 Thu hoạch củ Nghệ
Thời điểm thu hoạch nghệ tốt nhất là sau khoảng 8 – 9 tháng kể từ thời điểm gieo củ, khi lá cây bắt đầu chuyển sang màu vàng và bắt đầu quá trình tàn lụi.
Trước khi thu hoạch, bạn có thể cắt một nhánh của củ nghệ để kiểm tra. Nếu thấy củ đã chuyển sang màu vàng sẫm thì có thể tiến hành thu hoạch.
Ngoài ra, bạn nên thu hoạch vào những ngày nắng ráo và đất khô. Hơn nữa trước khi thu hoạch, cần cắt bỏ toàn bộ thân lá ở phía trên mặt đất, sau đó cuốc và đào từng khóm nghệ và rũ bỏ để làm sạch đất.
Bạn có thể thu hoạch củ Nghệ sau khoảng từ 8-9 tháng trồng
Công dụng của củ Nghệ
Củ Nghệ được sử dụng rất nhiều trong các món ăn thường ngày, đồng thời chúng cũng mang lại các tác dụng tuyệt vời cho cơ thể:
5.1 Chứa nhiều hoạt tính sinh học
Củ Nghệ được biết đến với tác dụng tích cực đối với sức khỏe, đặc biệt là nhờ vào hoạt chất curcumin. Curcumin là một chất chống oxi hóa và chống viêm mạnh mẽ. Chúng không chỉ có khả năng diệt khuẩn mà còn có thể giúp phòng ngừa ung thư đại tràng và ung thư gan cũng như làm giảm các triệu chứng đau dạ dày và đau bụng.
Ngoài ra, củ nghệ cung cấp một lượng lớn các vitamin và khoáng chất quan trọng như vitamin C, K, E, kali, canxi và sắt. Đặc biệt, chúng còn chứa nhiều chất chống oxi hóa và kháng viêm khác, từ đó sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi các tổn thương từ các tác nhân gây hại.
5.2 Phòng chống bệnh trầm cảm
Một số hợp chất có trong Nghệ có thể hỗ trợ sức khỏe, trong đó chất curcumin là một trong những hợp chất nổi bật nhất. Curcumin được biết đến với khả năng làm giảm các triệu chứng của bệnh trầm cảm và có thể tăng hiệu quả của các loại thuốc chống trầm cảm.
Căn bệnh trầm cảm thường liên quan đến mức độ thấp của hoạt chất dinh dưỡng thần kinh từ não gọi là BDNF. Nghiên cứu cho thấy rằng nghệ có thể tăng cường sản xuất BDNF trong cơ thể, do đó sử dụng nghệ có thể trở thành một phương pháp hỗ trợ hiệu quả trong điều trị bệnh trầm cảm.
Bổ sung Nghệ vào thực đơn hàng ngày có thể làm giảm các triệu chứng của bệnh trầm cảm
5.3 Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường loại 2
Nghiên cứu đã chứng minh rằng chất curcumin có trong nghệ có tác dụng chống viêm hiệu quả và duy trì mức đường trong máu ổn định. Do đó, củ nghệ được xem là một liệu pháp hữu ích giúp ngăn ngừa và điều trị bệnh tiểu đường loại 2.
Một nghiên cứu trên 240 người trưởng thành mắc tiền tiểu đường đã chỉ ra rằng bổ sung chất curcumin từ nghệ trong 9 tháng đã giúp giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường. Ngoài ra, nghiên cứu khác cũng cho thấy chất curcumin có khả năng làm giảm nồng độ glucose trong máu, từ đó giúp cải thiện các chỉ số liên quan đến bệnh tiểu đường.
Ăn nghệ có thể giúp những người mắc bệnh tiểu đường kiểm soát bệnh tốt hơn và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như đục thủy tinh thể hoặc tổn thương thần kinh. Hơn nữa, các hợp chất từ nghệ cũng giúp cơ thể giảm khả năng kháng insulin, từ đó làm giảm lượng đường huyết.
5.4 Chống nhiều loại vi rút
Khi cảm thấy không khỏe thì bạn có thể uống một tách trà nghệ sẽ thể giúp làm giảm cảm giác mệt mỏi. Có nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng chất curcumin trong nghệ có thể giúp cơ thể chống lại tác động tiêu cực của nhiều loại vi rút, bao gồm cả vi rút gây cảm cúm mùa và vi rút gây mụn rộp sinh dục.
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng nghệ chỉ chứa khoảng 3% curcumin và cơ thể chúng ta thường khó hấp thụ tốt chất này từ nghệ. Do đó, sử dụng trà nghệ không nên được coi là một biện pháp điều trị bệnh và không nên phụ thuộc quá nhiều.
5.5 Hỗ trợ phụ nữ trong giai đoạn tiền kinh nguyệt
Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng việc sử dụng chất bổ sung curcumin từ nghệ trong ba chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) ở phụ nữ như đau bụng kinh, khó chịu, lo lắng, mệt mỏi và thiếu năng lượng.
Nguyên nhân của hiệu quả này được giải thích bởi khả năng chống viêm mạnh mẽ của curcumin có trong nghệ. Một số triệu chứng của PMS có thể liên quan đến tình trạng viêm trong cơ thể.
Ngoài ra, các chuyên gia y tế cũng khuyên rằng, những phụ nữ mắc hội chứng tiền kinh nguyệt nên bổ sung thêm nghệ vào chế độ dinh dưỡng của họ khoảng 2 lần mỗi ngày và sử dụng trong khoảng một tuần trước khi chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu để giảm các triệu chứng của PMS.
Ăn Nghệ rất có lợi cho phụ nữ trong giai đoạn tiền kinh nguyệt
5.6 Giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Đối với người mắc bệnh Alzheimer thường gặp phải tình trạng viêm mãn tính. Nhiều người tin rằng sử dụng nghệ có thể giúp chống lại bệnh Alzheimer do có tính chất chống viêm tự nhiên. Tuy nhiên cho đến nay vẫn chưa có đủ bằng chứng khoa học để chứng minh rằng sử dụng nghệ là một biện pháp hiệu quả để ngăn ngừa căn bệnh này.
5.7 Giảm viêm khớp
Nghệ đã được chứng minh có khả năng giảm đau và viêm khớp. Tuy nhiên, để xác nhận nghệ là một phương pháp điều trị bệnh viêm khớp hiệu quả thì cần có nhiều nghiên cứu cụ thể hơn.
Ngoài ra, nếu bạn muốn thử dùng nghệ để giảm đau khớp thì có thể giúp cơ thể hấp thụ chất curcumin tự nhiên bằng cách ăn nghệ kết hợp với hạt tiêu đen.
5.8 Chữa đau đầu
Thực tế, nghệ có mối quan hệ gần gũi với gừng – một phương thuốc tự nhiên phổ biến được biết đến về khả năng giảm đau đầu. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi nghệ cũng được khuyến khích sử dụng như một phương pháp điều trị cho các triệu chứng đau đầu, đặc biệt là đối với chứng đau ở một nửa đầu.
Nghệ cũng có tác dụng như gừng, đều có khả năng giúp giảm đau đầu hiệu quả
5.9 Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch
Bệnh tim được xem là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu, theo thống kê của tổ chức y tế thế giới (WHO). Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh tim là một vấn đề cực kỳ phức tạp, có nhiều yếu tố khác nhau dẫn đến sự phát triển của chúng.
Curcumin là một hợp chất có trong nghệ có khả năng giúp đảo ngược nhiều bước trong quá trình hình thành bệnh tim. Đồng thời cũng giảm được tình trạng viêm và oxy hóa, hai yếu tố chính trong bệnh lý tim mạch.
Một nghiên cứu đã tiến hành trên 121 bệnh nhân được phẫu thuật cắt bỏ động mạch vành, chia thành hai nhóm: một nhóm sử dụng curcumin (4g/ngày) và một nhóm sử dụng giả dược trước và sau khi phẫu thuật trong vài ngày. Kết quả cho thấy nhóm sử dụng curcumin đã giảm được 65% nguy cơ cơn đau tim trong bệnh viện.
5.10 Ngăn ngừa căn bệnh ung thư nguy hiểm
Các nhà nghiên cứu đã khẳng định rằng curcumin là một chất có trong nghệ có thể giúp điều trị ung thư, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, phát triển và lan truyền của tế bào ung thư ở mức độ phân tử.
Ngoài ra, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng curcumin có khả năng giảm sự hình thành mạch máu, ngăn chặn sự lan truyền của tế bào ung thư và góp phần vào tiêu diệt chúng. Hơn nữa, nhiều nghiên cứu thực nghiệm đã chứng minh curcumin có thể làm giảm sự tăng trưởng của tế bào ung thư và ức chế sự phát triển của khối u ở động vật thử nghiệm.
Mặc dù với liều lượng cao, curcumin có thể hỗ trợ trong điều trị ung thư ở con người nhưng vẫn cần thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn về hiệu quả của chúng. Tuy nhiên, có bằng chứng cho thấy curcumin có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển của ung thư khi mới xuất hiện, đặc biệt là trong trường hợp ung thư hệ tiêu hóa như ung thư đại trực tràng.
Trong một nghiên cứu trên 44 nam giới mắc tổn thương ở đại tràng có nguy cơ chuyển biến thành ung thư thì khi sử dụng 4g curcumin mỗi ngày trong 30 ngày đã làm giảm đến 40% số lượng tổn thương này.
Bổ sung Nghệ vào thực đơn hàng ngày sẽ giúp phòng chống căn bệnh ung thư nguy hiểm
Một số chú ý khi sử dụng Nghệ
Không nên sử dụng nghệ với liều lượng quá cao bởi có thể gây ra các tác dụng phụ như vàng da, tiêu chảy, buồn nôn,…
Hơn nữa, trước khi áp dụng bất kỳ loại thuốc nào thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ điều trị. Ngoài ra, hông nên sử dụng nghệ khi gặp các vấn đề liên quan đến túi mật. Bên cạnh đó, bạn có thể kết hợp nghệ với mật ong để tăng hiệu quả điều trị bệnh.
Lời kết
Cách trồng Nghệ khá đơn giản và dễ dàng thực hiện. Hy vọng rằng bạn có thể áp dụng ngay để thành công khi trồng vườn nghệ ngay tại nhà. Đừng quên thường xuyên ghé thăm Nuoitrong.com để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về trồng và chăm sóc các loại cây rau nhé!
