Tỏi là một loại gia vị không thể thiếu trong ẩm thực hàng ngày, không chỉ mang lại hương vị đặc trưng mà còn có đặc tính điều trị nhiều bệnh như cảm cúm, thấp khớp, giảm huyết áp, phòng ngừa ung thư,… Nhưng liệu trồng loại gia vị này có dễ dàng không? Cùng Nuoitrong.com khám phá kỹ thuật trồng tỏi tại nhà qua bài viết này ngay nhé!
Đặc điểm, nguồn gốc cây Tỏi
Tỏi được biết đến với tên khoa học là Allium Sativum, là một loài thực vật thân cỏ thuộc họ Hành.
Lá của chúng mọc thẳng, dẹp và dài khoảng từ 15 – 30cm. Củ cây mọc thành chùm, nằm sâu trong đất. Củ có màu trắng ngà với lớp vỏ bên ngoài và có mùi hăng đặc trưng. Từ củ tỏi mọc ra cuống hoa dài với hoa tỏi nhỏ được sắp xếp thành hình cầu.
Loại cây này thường sống trong môi trường lạnh mát và có khả năng chịu lạnh tốt. Nhiệt độ lý tưởng để cây tỏi phát triển và sinh trưởng là khoảng 18 – 20 độ C, trong khi để cây tạo ra củ thì nên duy trì ở mức 20 – 22 độ C.
Đối với cây tỏi ánh sáng rất quan trọng, do đó nếu được trồng ở nơi có đủ ánh sáng mặt trời trong vòng 12 giờ mỗi ngày, cây sẽ phát triển và tạo củ nhanh chóng.
Đặc điểm hình thái của cây Tỏi
Cách trồng Tỏi chi tiết
Bạn cần chú ý tới các yếu tố sau đây trong toàn bộ quá trình trồng cây để đảm bảo đạt năng suất tối ưu nhất:
2.1 Thời vụ trồng
Dựa vào đặc điểm giống Tỏi và cấu trúc mùa vụ ở từng khu vực để xác định thời kỳ trồng cây. Đối với khu vực đồng bằng sông Hồng, thường trồng tỏi xen canh giữa hai vụ lúa, tức là từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 10 và thu hoạch vào đầu tháng 2 năm sau. Ở miền Trung, thời điểm lý tưởng để trồng tỏi là từ tháng 9 đến tháng 10 và có thể thu hoạch từ tháng 1 đến tháng 2 năm sau.
2.2 Dụng cụ
Thông thường, người dân hay sử dụng các khu vực đất trống trong vườn để trồng tỏi. Tuy nhiên, đối với những gia đình ở thành thị hoặc có hạn chế về diện tích trồng thì có thể tận dụng các vật dụng như thùng xốp, khay, chậu hoặc bao xi măng để trồng tỏi trên ban công hoặc sân thượng. Lưu ý rằng, bạn cần đục lỗ ở đáy chậu, thùng hoặc khay để đảm bảo thoát nước, từ đó đảm bảo rằng cây không bị ngập úng.
Bạn có thể trồng Tỏi ngoài vườn hoặc trồng trong thùng xốp, khay chậu
2.3 Đất trồng
Để đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển tốt cho cây Tỏi, bạn cần chuẩn bị đất trồng phù hợp. Đất trồng lý tưởng là loại đất thịt nhẹ, có cấu trúc xốp và dễ thoát nước.
Nếu bạn lựa chọn trồng cây ngoại ô hoặc trên ruộng thì cần thực hiện làm đất cẩn thận, tạo ra những luống cao, rộng khoảng 1 – 1,5m. Hơn nữa giữa các luống, rãnh thoát nước cần được tạo ra với chiều rộng khoảng 25 – 30cm. Mỗi luống nên có khoảng 5 – 6 hàng với mỗi hàng cách nhau khoảng 20cm.
Trong trường hợp trồng Tỏi trong chậu hoặc thùng xốp, bạn có thể trộn đất với các thành phần như giá thể (vỏ trấu, xơ dừa, mùn cưa) và phân bón (phân gà, phân bò, phân trùn quế) theo tỉ lệ 5:3:2.
Ngoài ra để thuận tiện, bạn cũng có thể lựa chọn mua đất trồng sẵn trên thị trường, đảm bảo rằng cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng và đã được phối trộn đúng tỉ lệ cho cây.
Đất trồng thích hợp nhất để trồng Tỏi là đất thịt nhẹ, có cấu trúc xốp và dễ thoát nước
2.4 Chọn giống
Khi trồng Tỏi, bạn cần lựa chọn giống cẩn thận bởi sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của tỏi thu hoạch sau này. Nguồn giống cần được chọn lọc kỹ, đảm bảo không có tồn dư hóa chất, khoẻ mạnh và không mắc các loại bệnh.
– Trồng từ củ: Củ giống phải được chọn lựa một cách cẩn thận để đảm bảo không bị nhiễm sâu bệnh, không bị lép hay bị nát. Các củ giống có chất lượng cao thường có từ 10 đến 12 nhánh, mỗi nhánh đều phát triển to và chắc chắn.
– Trồng từ gieo hạt: Hạt giống cây nên được mua tại các cửa hàng chuyên nghiệp để đảm bảo chất lượng. Sau khi mua, hạt giống cần được ngâm trong nước khoảng 3-4 giờ, sau đó để hạt ráo và sử dụng miếng vải ẩm để bọc lại. Quá trình ủ hạt nên kéo dài từ 4-5 ngày, đồng thời duy trì mức độ ẩm bằng cách tưới nhẹ. Khi thấy hạt nứt ra là bạn có thể bắt đầu quá trình gieo.
– Trồng tỏi từ cây tỏi con: Bạn cần lựa chọn cây giống để trồng tỏi từ cây con cẩn thận. Bạn nên lựa chọn cây khỏe mạnh với khoảng 3-4 nhánh lá con. Sau khi nhổ cây con, bạn cần thực hiện tỉa bớt rễ và các phần ngọn lá không cần thiết trước khi đưa cây vào quá trình trồng mới.
Bạn có thể trồng Tỏi từ củ, trồng bằng cách gieo hạt hoặc trồng bằng cây Tỏi con
2.5 Tiến hành trồng Tỏi
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ, bạn có thể tiến hành trồng tỏi theo một trong ba cách chọn giống sau đây:
Trồng Tỏi từ củ
Trước khi tiến hành trồng, củ tỏi giống cần phải được ngâm trong nước sạch trong khoảng 3 giờ. Sau khi vớt ra để ráo, củ tỏi được đặt vào đất trồng đã được chuẩn bị.
Để thực hiện kỹ thuật trồng tỏi đúng cách, bạn cần thực hiện quy trình cắm chỉ 2/3 phần nhánh của củ xuống đất với khoảng cách giữa các nhánh là từ 8 – 10cm. Sau đó, một lớp đất vụn mỏng, có độ dày khoảng 4 – 5cm được phủ lên bề mặt đất. Cuối cùng, tiến hành tưới nước để làm ẩm đất.
Trồng bằng cách gieo hạt
Hạt giống sau khi đã nứt được gieo xuống đất, sau đó được rắc phủ một lớp đất vụn có độ dày khoảng 1,5cm. Để tránh xói mòn do tưới nước, bạn cần duy trì độ ẩm ổn định và hạn chế sự phát triển của cỏ, đồng thời phủ thêm một lớp vụn nhỏ rơm rạ lên bề mặt đất. Hơn nữa, bạn nên thường xuyên tưới nước 1-2 lần mỗi ngày để tạo điều kiện thuận lợi cho hạt giống nảy mầm.
Sau khoảng 25-30 ngày từ lúc gieo hạt, bạn sẽ thấy các cây giống đã phát triển từ 2-3 lá. Lúc này, bạn cần thực hiện tỉa bớt những cây kém phát triển, sau đó lựa chọn cây đạt tiêu chuẩn để tiến hành quá trình trồng.
Trồng từ cây tỏi con
Trước khi trồng cây Tỏi con, bạn hãy đào những lỗ nhỏ với độ sâu khoảng 3 – 4cm và chiều rộng là 4 – 5cm, đồng thời tuân theo khoảng cách đã xác định trước đó, sau đó bón phân lót vào mỗi lỗ.
Cây tỏi con khi đã đủ điều kiện được đặt nhẹ nhàng vào mỗi lỗ và giữ thẳng đứng. Đồng thời nén nhẹ đất xung quanh để đảm bảo chặt chẽ gốc cây con. Cuối cùng, bạn hãy phủ một lớp trấu hoặc rơm rạ lên bề mặt để giữ ẩm tốt hơn. Hơn nữa cần tưới nước hàng ngày để giúp cây tỏi con nhanh chóng thích nghi với môi trường mới và phát triển mạnh mẽ.
Cách chăm sóc Tỏi đúng kĩ thuật
Kĩ thuật chăm sóc cây Tỏi bao gồm các yếu tố sau đây:
3.1 Bón phân
Trong giai đoạn cây còn nhỏ, bạn cần thường xuyên làm cỏ, vun xới kết hợp với bón thúc để đảm bảo sự phát triển tốt của cây. Trong giai đoạn mới trồng, bạn cần thực hiện tưới nước hàng ngày, tuy nhiên, khi cây đã nảy mầm, lượng nước có thể giảm xuống, tưới 2-3 lần mỗi tuần trong trường hợp không có mưa.
Cây Tỏi không đặt yêu cầu cao về lượng phân bón, do đó không cần áp dụng lượng lớn. Bạn có thể sử dụng các loại phân như phân hữu cơ, phân trùn quế, phân chim hoặc phân gà để bón lót khi cây đạt độ cao khoảng 10cm. Đồng thời đợt bón phân tiếp theo nên được thực hiện khoảng 1 tháng sau đợt trước.
Bạn cần thường xuyên làm cỏ, vun xới kết hợp với bón thúc, đặc biệt là trong giai đoạn cây còn nhỏ
3.2 Phòng ngừa sâu bệnh hại
Trong quá trình chăm sóc cây Tỏi, bạn cần quan sát thường xuyên và chú ý đến những dấu hiệu của sâu bệnh hại để có thể phát hiện và đối phó kịp thời với biện pháp phòng chống hiệu quả. Trong trường hợp cây bị tấn công bởi sâu bệnh, bạn cần sử dụng các loại thuốc được chỉ định cho từng loại bệnh cụ thể để đạt hiệu quả cao.
Ngoài ra, để ngăn chặn sự tấn công của sâu bệnh, khi trồng cây, bạn hãy chú ý đến khoảng cách và mật độ không nên quá dày. Đồng thời tưới nước một cách hợp lý để tránh tình trạng cây bị ngập úng và đảm bảo tỷ lệ bón phân cân đối, từ đó hạn chế điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm gây bệnh.
Trong quá trình phát triển, cây Tỏi thường hay mắc phải các loại sâu bệnh, bạn cần chú ý các biện pháp phòng ngừa
Dưới đây là một số loại sâu bệnh hại thường gặp ở cây Tỏi:
Các loại sâu hại
+ Sâu đục thân: Sâu non thường tấn công lá cây, sau đó chúng chuyển sang giai đoạn hóa nhộng trong đất. Khi trưởng thành, chúng xâm nhập vào thân củ trước khi cây được thu hoạch. Từ đó có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, gây thối rễ, làm úa lá và thậm chí gây chết cây.
+ Sâu xanh da láng: Sâu non thường để lại mảng trắng trên lá khi chúng phá hủy lớp biểu bì của lá. Khi trưởng thành, chúng có chiều dài khoảng 10 – 15mm, có màu xanh lục bóng và có 2 sọc màu vàng nâu dọc theo thân. Trong giai đoạn này, sâu xanh da láng tấn công cây bằng cách ăn hết lá non và tàn phá mầm lá.
Các loại bệnh hại
+ Bệnh thối nhũn: Củ bị nhiễm bệnh thường có dấu hiệu thâm đen, xuất hiện vòng đồng tâm và có mặt dịch trắng, thậm chí có triệu chứng thối rữa với mùi khá khó chịu. Ngoài ra, rễ cây cũng bị nhiễm bệnh, lá dần héo và cây có thể chết.
+ Bệnh sương mai: Dấu hiệu của bệnh xuất hiện ở lá già với màu xanh nhạt và một lớp nấm màu trắng. Khi lá chuyển sang màu hơi đỏ, đây là dấu hiệu của bệnh nghiêm trọng, có thể lan rộng và gây ảnh hưởng đến củ.
+ Bệnh khô đầu lá: Dấu hiệu của bệnh thể hiện trên thân và lá tỏi với các vết bệnh hình bầu dục màu xám trắng, sau đó chuyển sang màu nâu vàng. Trong khoảng thời gian sau đó, cây Tỏi sẽ trở nên khô héo và chết dần.
Thu hoạch và bảo quản Tỏi
Thời điểm thu hoạch Tỏi được xác định thông qua quan sát lá gốc bắt đầu tàn và lá ngọn khô héo. Theo ước tính của các chuyên gia, quá trình trồng kéo dài khoảng 125-130 ngày trước khi có thể thực hiện thu hoạch. Phương pháp thu hoạch bao gồm việc nhổ cả củ, làm sạch đất và bó thành từng đợt nhỏ.
Trong trường hợp mong muốn có tỏi giống cho vụ mùa sau, thời điểm thu hoạch nên kéo dài khoảng 140 ngày. Sau đó, bạn nên lựa chọn những củ có từ 10-12 nhánh, mỗi nhánh đều phải to, chắc chắn và không có dấu hiệu của sâu bệnh.
Bên cạnh đó, sự cẩn thận trong quá trình bảo quản sau thu hoạch sẽ ảnh hưởng đến việc sử dụng tỏi trong thời gian dài. Phương pháp bảo quản tỏi khá đơn giản, chỉ cần treo chúng ở những nơi thoáng mát, không ẩm ướt để đảm bảo chất lượng và độ lâu dài của sản phẩm.
Bạn có thể thu hoạch Tỏi sau khoảng 125-130 ngày từ khi trồng
Công dụng của Tỏi
Tỏi không chỉ là loại gia vị thơm ngon mà còn có rất nhiều giá trị dinh dưỡng, cụ thể:
5.1 Tốt cho hệ miễn dịch, chống lại các loại bệnh
Bổ sung loại gia vị này vào chế độ ăn được biết đến là một cách hỗ trợ tăng cường chức năng của hệ thống miễn dịch.
Một nghiên cứu lớn kéo dài trong 12 tuần đã chỉ ra rằng bổ sung Tỏi hàng ngày có thể giảm đến 63% số lượng ca cảm lạnh so với nhóm dùng giả dược. Thời gian trung bình của các triệu chứng cảm lạnh cũng giảm đáng kể, từ 5 ngày ở nhóm dùng giả dược xuống chỉ còn 1,5 ngày ở nhóm dùng tỏi.
Nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng một liều lượng cao chiết xuất từ tỏi già (2,56 gam mỗi ngày) có thể giảm đến 61% số ngày mắc bệnh do cảm lạnh hoặc cúm. Tuy nhiên, vẫn cần thêm nghiên cứu để hiểu rõ hơn về vấn đề này và xác nhận các kết quả trên.
Ăn Tỏi rất tốt cho hệ miễn dịch, giúp phòng chống các loại bệnh
5.2 Giúp giảm huyết áp
Các bệnh tim mạch như đau tim và đột quỵ thường là nguyên nhân gây tử vong, và tăng huyết áp được xem là một trong những yếu tố có thể dẫn đến những tình trạng này.
Các nghiên cứu trên người đã chứng minh rằng chất bổ sung từ tỏi có tác động đáng kể giúp giảm huyết áp ở những người mắc bệnh huyết áp cao. Do đó, bạn nên bổ sung khoảng bốn tép tỏi mỗi ngày để hỗ trợ kiểm soát huyết áp.
5.3 Ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tim
Bổ sung Tỏi có thể góp phần giảm lượng cholesterol toàn phần và cholesterol LDL (xấu), đặc biệt là ở những người có mức cholesterol cao. Tuy nhiên, có thông tin cho thấy mức độ cholesterol HDL (tốt) và triglyceride (chất béo trung tính) không bị ảnh hưởng nhiều khi sử dụng tỏi như một phương pháp bổ sung.
5.4 Giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Tổn thương từ quá trình oxy hóa do ảnh hưởng của các gốc tự do gây ra quá trình lão hóa. Tỏi chứa chất chống oxy hóa hỗ trợ cơ thể giúp đối phó với tác động của quá trình oxy hóa này.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng liều cao bổ sung Tỏi có thể tăng cường sự hoạt động của các enzym chống oxy hóa ở người, đồng thời giảm đáng kể căng thẳng oxy hóa ở những người có huyết áp cao.
Hơn nữa, kết hợp giữa giảm cholesterol và huyết áp cùng với khả năng chống oxy hóa có thể giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến não như bệnh Alzheimer và chứng sa sút trí tuệ.
Bổ sung Tỏi vào thực đơn hàng ngày giúp giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
5.5 Giúp bạn sống lâu hơn
Tác dụng của Tỏi đối với tuổi thọ mặc dù chưa được chứng minh nhưng với những tác dụng hữu ích như kiểm soát huyết áp, có thể giúp bạn duy trì một cuộc sống lâu dài.
Thực tế, loại củ này có khả năng chống lại các bệnh mãn tính, một yếu tố quan trọng vì đây thường là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tử vong, đặc biệt là ở nhóm người cao tuổi hoặc những người có hệ thống miễn dịch hoạt động kém.
5.6 Giúp tăng cường hiệu suất làm việc, tập thể thao
Tỏi đã được sử dụng từ lâu để giảm mệt mỏi và cải thiện hiệu suất làm việc. Các nghiên cứu trên loài gặm nhấm đã chỉ ra rằng loại củ này có thể giúp tăng cường hiệu suất tập thể dục, tuy nhiên có ít nghiên cứu liên quan đến con người.
Trong một nghiên cứu nhỏ, những người mắc bệnh tim uống dầu tỏi trong 6 tuần đã có sự giảm 12% trong nhịp tim và khả năng tập thể dục cải thiện hơn. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu lớn hơn trên nhóm đối tượng đa dạng để xác nhận và hiểu rõ hơn về tác động của Tỏi đối với hiệu suất tập thể dục ở người.
5.7 Giúp giảm các kim loại nặng trong cơ thể
Ở liều lượng cao, các hợp chất lưu huỳnh trong Tỏi đã được chứng minh có khả năng bảo vệ chống lại các tổn thương cơ quan do nhiễm độc kim loại nặng.
Một nghiên cứu kéo dài trong 4 tuần trên nhóm nhân viên làm việc tại một nhà máy sản xuất ắc quy ô tô (những người tiếp xúc nhiều với chì) đã chỉ ra rằng khi sử dụng tỏi đã giảm lượng chì trong máu của họ lên đến 19%. Ngoài ra, chúng cũng giúp giảm các dấu hiệu lâm sàng của nhiễm độc, bao gồm đau đầu và huyết áp. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu để đánh giá và xác nhận rõ hơn về tác động của chúng đối với người lao động tiếp xúc với kim loại nặng.
5.8 Làm tăng hương vị cho các món ăn
Mặc dù không phải là lợi ích về sức khỏe nhưng vẫn rất quan trọng, đó là loại gia vị rất dễ thêm vào chế độ ăn uống, bổ sung cho hầu hết các món mặn, đặc biệt là súp và nước sốt. Hơn nữa, mùi vị đậm đà của tỏi cũng có thể làm tăng hương vị, làm cho món ăn trở nên ngon miệng và hấp dẫn hơn.
Tỏi có nhiều dạng: có thể sử dụng củ sống (tép), dạng bột hoặc dạng chất bổ sung như chiết xuất và dầu, tùy thuộc vào sở thích và nhu cầu ẩm thực của mỗi người.
Tỏi giúp làm tăng thêm hương vị cho các món ăn
5.9 Tăng cường sức khỏe xương khớp
Trong Tỏi có chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất như vitamin C, B6, mangan, kẽm, đều là những chất dinh dưỡng quan trọng hỗ trợ sự phát triển của hệ xương.
Ngoài ra, các enzyme, mangan và chất chống oxy hóa trong củ cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành, hấp thụ canxi và chuyển hóa xương. Đối với những người mắc bệnh xương khớp gây đau nhức, ăn tỏi sống có thể giảm đau hiệu quả.
Ngoài ra, ăn loại gia vị này mỗi ngày còn giúp tăng nồng độ nội tiết tố estrogen, làm chậm quá trình loãng xương ở phụ nữ. Khi mức estrogen thấp, mật độ xương giảm và nguy cơ loãng xương tăng. Do đó, ăn loại củ này có thể mang lại nhiều lợi ích giúp bảo vệ sức khỏe xương và ngăn chặn nguy cơ loãng xương ở phụ nữ.
5.10 Giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư
Điều đặc biệt về tác dụng khi ăn Tỏi sống đối với sức khỏe mà bạn không thể bỏ qua là khả năng ngăn chặn sự tổng hợp chất gây ung thư và ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Hợp chất allicin có trong loại gia vị này có khả năng làm chậm hoặc ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư, giúp hỗ trợ duy trì sức khỏe.
Một số tác dụng phụ khi ăn Tỏi
Tỏi có vô vàn lợi ích đối với sức khỏe con người, tuy nhiên, bạn cần nhớ rằng nó cũng mang đến một số nhược điểm như gây hôi miệng. Ngoài ra, một số người có thể phản ứng dị ứng với tỏi.
Nếu bạn đang trải qua rối loạn chảy máu hoặc đang sử dụng thuốc làm loãng máu thì cần thảo luận với bác sĩ trước khi bổ sung tỏi hoặc muốn tăng lượng tỏi trong chế độ ăn hàng ngày của mình.
Lời kết
Trên đây là những chia sẻ từ Nuoitrong.com về kỹ thuật trồng Tỏi, bao gồm thông tin về đặc điểm, phương pháp trồng, quy trình chăm sóc và thu hoạch cùng với cách bảo quản tỏi hiệu quả nhất. Hy vọng rằng bạn sẽ áp dụng những kiến thức này để tự trồng những củ tỏi chất lượng cho gia đình. Chúc bạn thành công!
