Cây Sả là một loại cây gia vị không thể thiếu trong căn bếp của mỗi gia đình. Để luôn có sả sẵn khi cần và đảm bảo an toàn sức khỏe, ngày nay ngày càng nhiều gia đình ở thành phố đã tự trồng ngay tại nhà. Vậy việc trồng sả tại nhà có khó khăn không? Hãy cùng Nuoitrong.com tìm hiểu về cách trồng và chăm sóc cây sả hiệu quả nhé!
Đặc điểm, nguồn gốc cây Sả
Cây Sả hay còn được gọi là củ sả, có tên khoa học là Cymbopogon. Đây là một loại cây sống lâu năm, thường mọc thành bụi với chiều cao trung bình từ 0.8 đến 1m. Theo Đông y, cây sả có hương vị hơi the, mang mùi thơm đặc trưng và có tính ấm.
Lá của cây Sả có hình dạng hẹp, dài tương tự như lá lúa, mặt lá gióp nhẵm và thân rễ thường có màu trắng hoặc hơi tím. Khi bóc vỏ sẽ thấy cây sả mang theo mùi thơm nhẹ. Hơn nữa, đây là một loại cây chủ yếu sống ở vùng nhiệt đới.
Tại Việt Nam, cây Sả phân bố rộng rãi trên khắp các vùng miền, đặc biệt là tập trung chủ yếu ở Tây Nguyên và vùng Đông Nam Bộ. Sả được trồng rộng rãi để đáp ứng nhu cầu sử dụng và sản xuất tinh dầu sả.
Trong ẩm thực, sả thường được sử dụng để làm gia vị trong các món ăn, mang lại hương vị đặc trưng và hấp dẫn. Ngoài ra, sả còn được sử dụng trong làm đẹp khi chị em sử dụng sả để xông da mặt. Từ đó không chỉ giúp thư giãn và làm dịu da mà còn giúp da trở nên căng tràn sức sống, loại bỏ bụi bẩn và làm cho làn da trở nên sạch sẽ và khỏe mạnh.
Đặc điểm hình thái của cây Sả
Cách trồng cây Sả chi tiết
Để quá trình trồng cây Sả tại nhà diễn ra nhanh chóng và suôn sẻ, công đoạn chuẩn bị đóng vai trò rất quan trọng. Dưới đây là các bước cụ thể không thể thiếu:
2.1 Thời vụ trồng
Phụ thuộc vào đặc điểm khí hậu của từng vùng, bạn nên lựa chọn thời điểm trồng sả sao cho phù hợp. Ở miền Nam và Bắc, nơi có khí hậu đặc trưng riêng thì thời vụ trồng sả cũng được điều chỉnh tương ứng.
Ở miền Nam, thích hợp nhất là trồng sả vào đầu mùa mưa.
Ở miền Bắc, việc trồng sả vào vụ xuân là lựa chọn hiệu quả, khi điều kiện thời tiết thuận lợi sẽ giúp tép sả phát triển mạnh mẽ. Từ đó sẽ giảm nguy cơ chết cây và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sinh trưởng ở giai đoạn đầu. Ngoài ra, các khu vực ít lạnh và độ ẩm cao có thể bắt đầu trồng từ tháng 1 đến tháng 3.
Bên cạnh đó, vụ thu thường diễn ra vào tháng 8 – 9. Trong giai đoạn này sẽ có nhiệt độ và độ ẩm thấp hơn, tạo điều kiện lý tưởng cho quá trình thu hoạch sả.
Mỗi vùng miền sẽ có thời vụ trồng cây Sả khác nhau
2.2 Dụng cụ
Để bắt đầu quá trình trồng cây sả tại nhà một cách nhanh chóng, bạn cần chuẩn bị đầy đủ dụng cụ. Hãy đảm bảo bạn có thùng xốp, chậu, các dụng cụ làm vườn và bao tay. Đặc biệt, lưu ý chọn chậu trồng sả có kích thước khoảng 35-40cm hoặc sử dụng thùng xốp để đảm bảo cây Sả phát triển nhiều nhánh và có khả năng thoát nước tốt.
2.3 Đất trồng
Cây Sả có đặc điểm dễ chăm sóc vì có thể sinh sống trên nhiều loại đất khác nhau. Tuy nhiên, để đạt hiệu suất tốt nhất, bạn nên lựa chọn đất có khả năng thoát nước tốt và có pH dao động từ 6-7. Đồng thời, bạn cũng nên trộn thêm một số chất cải tạo đất như phân rác nhà bếp, phân chuồng ủ hoai mục, phân trùn quế,… vào đất trồng có thể đảm bảo rằng cây sả sẽ nhận được đầy đủ chất dinh dưỡng để phát triển mạnh mẽ. Công thức trộn đất trồng sả có thể thực hiện như sau: 5 phần đất nền, 3 phần phân bón đa dạng, và 2 phần nguyên liệu tơi xốp như mùn dừa và trấu hun.
Đất tốt nhất để trồng cây Sả là loại đất có khả năng thoát nước tốt và có pH dao động từ 6-7
2.4 Chuẩn bị giống
Cây Sả có thể được trồng từ hạt, trồng bằng nhánh (hom) hoặc trồng bằng nhánh con. Tùy thuộc vào cách trồng mà sẽ có các cách chọn giống khác nhau.
Trồng sả từ hạt
Với phương pháp trồng sả từ hạt, quá trình nảy mầm mất khoảng 21 ngày. Hạt nên được gieo sâu vào đất khoảng 5cm, đồng thời giữ khoảng cách 50cm giữa các hạt và đảm bảo độ ẩm đủ. Khi cây con đạt chiều cao 6-7cm, bạn có thể chuyển chúng sang vị trí trồng chính. Tuy nhiên, phương pháp này ít được ưa chuộng do đòi hỏi thời gian chờ đợi lâu khi cây nảy mầm.
Trồng sả bằng nhánh (hom)
Hom sả là những nhánh sả trưởng thành được cắt từ bụi sả hoặc mua từ chợ. Khi cắt, bạn hãy giữ lại phần hom dài từ 15-20cm bằng cách cắt bớt phần ngọn của nhánh sả. Hơn nữa, bạn không nên cắt bỏ bất kỳ phần dưới gốc của nhánh sả bởi có thể làm cây không thể hình thành được rễ.
Sau đó, đặt hom sả vào nước sao cho phần gốc ngâm trong nước, đồng thời đặt ở nơi thoáng mát và có ánh sáng mặt trời để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình ra rễ và chú ý thay nước mỗi ngày.
Sau khoảng hơn 3 ngày, hom sả sẽ bắt đầu phát triển rễ và sau khoảng 1 tuần, lá sả sẽ bắt đầu nảy chồi. Khi thấy nhánh sả đã có đủ rễ và lá, lúc này cây Sả đã sẵn sàng để chuyển đến quá trình trồng. Theo cách này, việc có một cây sả trồng sẽ mất khoảng 2 tuần.
Cây Sả có thể được trồng từ hạt, trồng bằng nhánh (hom) hoặc trồng bằng nhánh con
Trồng sả bằng nhánh con
Nhánh sả con có thể được lựa chọn và tách từ bụi sả hoặc mua tại chợ. Bạn cần đảm bảo nhánh sả con được chọn có đủ rễ và lành mạnh. Ngoài ra, khi mang về để trồng, bạn hãy cắt bớt các lá còn dài khoảng 15-20cm. Sau khoảng 2 tuần, những nhánh sả con này sẽ phát triển ra rễ mới và bắt đầu mọc lá non.
2.5 Cách trồng cây Sả
Khi đã chuẩn bị đất và giống, bạn sẽ bắt đầu quá trình trồng sả bằng cách đặt nhánh sả hơi nghiêng về một phía, khoảng 60 độ vào hố trồng, đảm bảo sâu khoảng từ 5-6cm.
Trong mỗi chậu đất, ghim từ 3-5 hom giống sả, sau đó sử dụng tay nén chặt đất xung quanh gốc sả để giữ cho cây không bị động gốc. Chậu sả mới trồng cần được đặt ở nơi thoáng mát, đồng thời tránh ánh nắng trực tiếp và quá mạnh. Sau khoảng hai tuần, khi cây đã phát triển ra rễ mới và có chồi non, bạn có thể chuyển chậu ra nơi có nhiều ánh sáng hơn. Đồng thời hãy nhớ tưới nước hàng ngày trong khoảng một tuần đầu tiên sau khi trồng để giữ độ ẩm cho cây.
Cách chăm sóc cây Sả đúng kĩ thuật
Bạn hãy chú ý tới các yếu tố chăm sóc sau đây nhằm đảm bảo tạo điều kiện tốt nhất cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cây nhé:
3.1 Tưới nước
Trong quá trình sinh trưởng, bạn cần quản lý độ ẩm cho cây. Tần suất tưới nước sẽ phụ thuộc vào loại đất bạn sử dụng. Đất tơi xốp và nhiều cát thường đòi hỏi tưới nước 2 lần/ngày, trong khi đất mùn có thể giữ ẩm tốt hơn và chỉ cần tưới 1 lần/ngày.
Đối với chậu trồng, bạn cần đảm bảo chúng có lỗ thoát nước để tránh tình trạng đất bị đọng nước. Hơn nữa, bạn cũng nên tưới nước hàng ngày để duy trì độ ẩm, đặc biệt là trong những ngày nhiệt đới khi có thể xảy ra hiện tượng bốc hơi nước nhanh chóng. Bạn có thể kiểm tra độ ẩm của đất bằng cách sử dụng tay để ấn nhẹ vào đất xung quanh gốc cây. Nếu đất khô, đó là dấu hiệu bạn cần tưới nước.
Hơn nữa, bạn cũng cần sử dụng một lớp mùn hữu cơ phủ ở bề mặt gốc sả có thể giúp cải thiện khả năng giữ nước của đất, đồng thời cung cấp chất dinh dưỡng dần dần cho cây.
Bạn cần chú ý tưới nước đúng cách để tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của cây
3.2 Cắt tỉa
Với đủ ánh sáng, nước và dinh dưỡng, cây Sả có thể đạt chiều cao lên đến 1,5m. Ngoài ra, để duy trì kích thước mong muốn và thúc đẩy cây phát triển nhánh mới, bạn nên thực hiện quá trình cắt tỉa cây.
3.3 Bón phân
Bạn nên sử dụng phân hữu cơ và phân lân với tỷ lệ 5kg phân hữu cơ kết hợp với 100gr phân lân. Sau khoảng 3 tuần trồng, khi cây bắt đầu phát triển mạnh, bạn hãy bón thúc bằng phân đạm, đồng thời xới đất và vun gốc. Lặp lại quá trình này mỗi tháng để duy trì sức khỏe của cây. Đồng thời, thường xuyên làm sạch cỏ quanh gốc sả để tránh cạnh tranh chất dinh dưỡng.
3.4 Phòng ngừa sâu bệnh hại
Tinh dầu sả với khả năng xua đuổi côn trùng nên thường giúp cây ít phải đối mặt với sâu bệnh hại. Tuy nhiên, có một loại bệnh thường gặp trên cây sả là bệnh gỉ sắt do một loại nấm tấn công. Triệu chứng của bệnh này bao gồm các vệt màu nâu, đỏ, và vàng trên lá. Bệnh thường xuất hiện nếu có điều kiện ẩm ướt. Khi phát hiện các dấu hiệu này, bạn cần cắt tỉa ngay những vùng bị nhiễm bệnh và loại bỏ chúng khỏi khu vườn để ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Đồng thời, bạn cũng nên tỉa nhành thường xuyên sẽ giúp đảm bảo sự thông thoáng cho gốc cây.
Ngoài ra, một loại sâu hại khác đôi khi gặp trên cây sả là rệp vàng mía, có màu vàng và dài khoảng 2mm. Chúng có thể gây hại bằng cách hút nhựa từ cây, tạo ra các đốm màu nâu hoặc vàng trên lá. Để kiểm soát sâu này, bạn có thể sử dụng dầu neem hoặc nước rửa chén để phun. Khi lá cây sả chuyển từ màu xanh sang màu vàng hoặc trắng, có thể là dấu hiệu của thiếu sắt. Ban đầu, triệu chứng này xuất hiện ở các lá non và sau đó lan sang lá già. Do đó, bạn nên bổ sung sắt thông qua phân bón lá để duy trì sức khỏe của cây.
Cây Sả rất ít khi mắc phải sâu bệnh hại, tuy nhiên bạn cũng cần chú ý các biện pháp phòng ngừa để áp dụng khi cần thiết
Thu hoạch cây Sả
Sau khoảng 3-4 tháng trồng, khi cây sả cao khoảng 60-90 cm là thời điểm lý tưởng để thu hoạch. Bạn nên chọn những nhánh sả to để sử dụng, chỉ cần cầm sát gốc sả và xoay tròn là có thể thu hoạch được một cách dễ dàng.
Ngoài ra, lá sả cũng có thể được sử dụng trong nấu ăn để tạo hương vị và mùi thơm cho các món ăn. Hơn nữa, bạn có thể sấy khô lá sả hoặc chiết xuất tinh dầu từ lá cây để sử dụng trong thảo dược và aromatherapy, từ đó làm tăng khả năng ứng dụng của cây sả.
Khi tỉa cành và lá cây sả, bạn sẽ giúp hạn chế ảnh hưởng đến khả năng hút nước của cây. Hơn nữa, bạn cũng nên cắt bớt lá để duy trì sự cân bằng nước cho cây. Nếu không cắt bớt cành và lá, cây có thể phải đối mặt với tình trạng không đều trong việc hấp thụ nước, từ đó có thể dẫn đến tình trạng héo khô hoặc thậm chí là làm cây chết do thiếu nước.
Bạn có thể thu hoạch cây Sả sau khoảng từ 3-4 tháng trồng
Công dụng của cây Sả
Không phải ngẫu nhiên khi sả được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày mà bởi chúng mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Trong đó, có những tác dụng quan trọng như:
5.1 Có lợi cho hệ tiêu hóa
Củ sả có khả năng ngăn ngừa đầy hơi. Với hoạt chất tinh dầu mang mùi thơm và vị cay tính ấm, sả thuộc nhóm thuốc hành khí trong y học cổ truyền, được sử dụng để điều trị các vấn đề như chứng nê trệ và đầy hơi trong đường tiêu hóa. Do đó, trong văn hóa ẩm thực Việt Nam, sả là loại gia vị hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Đồng thời, sả còn có tác dụng khử mùi miệng và tiêu đờm.
Ngoài ra, các loại trà làm từ cây sả và tinh dầu sả cũng có tác dụng hỗ trợ trong trường hợp tiêu hóa kém, ăn chậm tiêu, đầy bụng, buồn nôn, nôn mửa, đau dạ dày, co thắt ruột, tiêu chảy hay kích thích trung tiện.
Tuy nhiên, quan trọng là phải phân biệt khi có các triệu chứng như đầy bụng, đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy nhiều lần có thể là dấu hiệu của các tình trạng cấp tính như ngộ độc thực phẩm, và trong những trường hợp này, bạn cần kiếm sự thăm khám y tế chi tiết và không nên tự ý dùng củ sả để tự điều trị.
Ăn củ sả rất có lợi cho hệ tiêu hóa
5.2 Giúp ngăn ngừa ung thư
Có một số quan điểm cho rằng hợp chất citral trong cây sả có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư mà không gây tổn thương cho các tế bào khỏe mạnh khác.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng khuyến cáo việc thêm sả vào thực phẩm hoặc sử dụng nước uống từ sả thay thế cho trà. Hơn nữa, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng sả chứa beta-carotene-1, một loại chất chống ô nhiễm có thể giúp cơ thể ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.
5.3 Hỗ trợ giảm cân
Sả có khả năng giảm lượng calo trong món ăn, tương tự như ớt với khả năng kích thích đốt cháy mỡ thừa, thúc đẩy quá trình trao đổi chất và cải thiện tuần hoàn máu. Theo một nghiên cứu năm 2015, khi hít phải các thành phần của tinh dầu sả sẽ giảm khả năng thèm ăn và làm chậm quá trình tăng cân.
5.4 Hạn chế rối loạn kinh nguyệt
Công dụng của sả có thể hữu ích đối với phụ nữ gặp rối loạn kinh nguyệt và đau bụng khi hành kinh.
Theo một số chia sẻ, bạn có thể tạo ra một hỗn hợp lỏng bằng vài giọt tinh dầu sả kết hợp với một ít bột tiêu đen để uống dần. Ngoài ra, phương pháp khác là ép sả tươi hoặc sắc lấy nước uống, giúp giảm cơn đau bụng trong giai đoạn hành kinh và hỗ trợ điều hòa chu kỳ kinh nguyệt.
Ăn củ sả rất tốt cho phụ nữ bị rối loạn kinh nguyệt và đau bụng khi hành kinh
5.5 Giúp giảm đau
Chất citral có trong tinh dầu sả chanh có khả năng giảm đau bởi có tác động làm giảm viêm. Theo một nghiên cứu năm 2017 trên những người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, việc sử dụng dầu sả bôi tại chỗ đã giảm cơn đau do viêm khớp, với mức giảm trung bình từ 80% xuống còn 50% trong vòng 30 ngày.
Bên cạnh đó, tinh dầu sả cũng được sử dụng như một hương liệu trị chứng đau cơ, đau khớp khi sử dụng trong đèn xông tinh dầu. Một số người thậm chí thoa trực tiếp tinh dầu sả lên vùng da bị đau để giảm các triệu chứng đau đầu, đau dạ dày, đau bụng và đau cơ bắp.
5.6 Giúp giải độc cho cơ thể
Cây Sả có khả năng hỗ trợ cơ thể loại bỏ axit uric và các chất độc hại khác, có thể giúp giải độc cho gan, hệ tiêu hóa, tuyến tụy, thận và bàng quang. Đồng thời, sả còn có tác dụng thanh lọc cơ thể bằng cách tăng cường số lượng và tần suất đi tiểu.
Ngoài ra, uống nước sả cũng được cho là có tác dụng giải độc rượu nhanh chóng. Những người say rượu nặng khi uống nước sả có thể nhanh chóng tỉnh táo, giảm mệt mỏi và đau đầu. Cách thực hiện đơn giản bằng cách sử dụng một bó sả giã nát nấu với nước lọc, sau đó lọc và uống một chén nước từ sả.
5.7 Giúp hạ huyết áp
Cây Sả có tác dụng đối với những người gặp vấn đề về huyết áp. Theo các chuyên gia sức khỏe, nếu bạn đang trải qua tình trạng huyết áp cao thì uống một cốc nước sả có thể giúp làm giảm huyết áp. Sả chứa tinh chất hỗ trợ quá trình tuần hoàn máu, có lợi cho chức năng tiểu đường và có lợi cho những người có vấn đề về huyết áp.
5.8 Giúp kháng viêm
Nghiên cứu được công bố vào năm 2010 đã chỉ ra rằng chiết xuất từ sả là một phương pháp điều trị hiệu quả cho các bệnh viêm nhiễm. Ngoài ra, các chất chống oxy hóa mạnh mẽ trong sả được xác định giúp giảm căng thẳng.
Nghiên cứu tương tự cũng được công bố năm 2010, đưa ra kết quả cho thấy sả là một liệu pháp điều trị hiệu quả cho bệnh viêm ruột. Sả có khả năng ức chế quá trình sản xuất leukocyte – một loại tế bào bạch cầu – từ đường ruột bị viêm nhiễm.
5.9 Giúp hạ sốt
Sả có thể được sử dụng để điều trị các cơn sốt rét, cúm và cảm lạnh bằng cách ăn sống hoặc giã lấy nước để uống. Do đó, việc dự trữ một ít sả trong nhà là một cách hữu ích và tiện lợi để ứng phó với các tình trạng sức khỏe trên.
5.10 Giúp giảm ho và giải cảm
Sả với vị the, cay và mùi thơm nên được sử dụng như một loại dược liệu trong việc tiêu đờm, giải cảm và giảm ho. Dưới đây là cách xông giải cảm từ cây sả:
Nguyên liệu: Lá sả, lá bưởi, lá chanh, cúc tần, hương nhu hoặc lá bạch đàn (có thể thêm tía tô, bạc hà, kinh giới), mỗi loại 50g.
Hướng dẫn:
– Cho các dược liệu vào nồi, đậy kín, đun sôi trong 5-10 phút.
– Sau khi nước sôi, mở nắp, trùm chăn và xông hơi để kích thích quá trình ra mồ hôi.
– Sau khi xông, lau khô cơ thể và nghỉ ngơi.
Đây là một phương pháp truyền thống được sử dụng để giảm cảm lạnh, giải độc và làm dịu các triệu chứng cảm lạnh.
Ăn sả có khả năng giúp tiêu đờm, giải cảm và giảm ho rất hiệu quả
5.11 Tăng cường sức khỏe hệ thần kinh
Cây Sả được biết đến với khả năng tăng cường và cải thiện chức năng của hệ thần kinh, mang lại hiệu quả đáng kể trong việc hỗ trợ điều trị một số rối loạn hệ thần kinh như: bệnh Alzheimer (bệnh mất trí nhớ ở người già), bệnh Parkinson, co giật, động kinh, chóng mặt, run rẩy chân tay, căng thẳng.
Bệnh Alzheimer và Parkinson là những bệnh lý đặc trưng cho sự suy giảm trí nhớ và tác động nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày. Sử dụng sả một cách hợp lý có thể hỗ trợ trong việc điều trị hai bệnh lý này. Ngoài ra, sả cũng có lợi cho việc cải thiện chức năng hệ thần kinh, giảm và ngăn ngừa các triệu chứng như run tay chân, căng thẳng, co giật.
5.12 Giúp sát khuẩn da
Theo một nghiên cứu được đăng trên tạp chí Brazil, sả đã được sử dụng để điều trị nhiễm trùng staph, và kết quả cho thấy các đặc tính sát khuẩn tiềm ẩn của sả có hiệu quả hơn so với nhiều loại thuốc kháng sinh và streptomycin.
Ngoài ra, việc sử dụng sả để tẩy rửa hoặc đắp lên da cũng có tác dụng chống lại nhiều loại bệnh nhiễm trùng da hoặc các vết loét bị nhiễm trùng. Bạn có thể áp dụng phương pháp chữa bệnh nấm da với sả bằng cách ngâm chân trong bồn nước (với tỷ lệ 3 giọt dầu sả và 2–3 lít nước ấm) trong khoảng 20 phút để đạt được hiệu quả tốt nhất.
5.13 Tốt cho làn da
Sả với tác dụng quan trọng trong việc chăm sóc da nên đã trở thành một thành phần không thể thiếu trong ngành công nghiệp mỹ phẩm. Tinh dầu sả mang lại nhiều lợi ích cho da, bao gồm cải thiện chất lượng da, giảm mụn trứng cá và mụn nhọt, đặc biệt làm săn chắc cơ và mô trong cơ thể.
Một số chú ý khi sử dụng củ Sả
Khi sử dụng sả, bạn hãy lưu ý một số điều quan trọng để tránh tác dụng phụ:
– Không nên hít trực tiếp hoặc uống tinh dầu sả: Hít trực tiếp tinh dầu sả có thể gây vấn đề với hệ hô hấp và gây nguy hiểm cho phổi. Nếu phải sử dụng thuốc chống côn trùng chứa dầu sả, bạn cần cẩn thận để tránh nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe.
– Phụ nữ mang thai không nên ăn sả: Phụ nữ mang thai nên hạn chế hoặc tránh ăn sả và các thực phẩm chứa sả bởi có thể có tính kích thích tử cung, tăng nguy cơ sảy thai. Hơn nữa, bạn nên thảo luận với bác sĩ về chế độ ăn uống để đảm bảo an toàn cho thai nhi.
Lời kết
Bài viết trên đã hướng dẫn cách trồng cây Sả một cách đơn giản nhất, cùng với quy trình thực hiện và thu hoạch nhanh chóng. Không có gì ngạc nhiên khi ngày càng nhiều gia đình ưa chuộng việc trồng sả để sử dụng trong nấu ăn, làm thảo dược, đồng thời tạo thêm không gian xanh cho gia đình. Chúc bạn thành công khi áp dụng trồng cây Sả trên thực tế nhé!
